Mineral o‘G‘itlar va tuzlar kimyoviy texnologiyasi 132 13–mavzu: superfosfat ishlab chiqarish reja

---

MINERAL O‘G‘ITLAR VA TUZLAR KIMYOVIY TEXNOLOGIYASI 
132 
13–mavzu: SUPERFOSFAT ISHLAB CHIQARISH 
Reja: 
1.
Superfosfat ishlab chiqarish 
2.
Donadorlangan va ammoniylangan superfosfatlar 
Tayanch iboralar:
superfosfat ishlab chiqarish, to’rt kamerali 
aralashtirgich, superfosfat kamerasi, donadorlangan va ammoniylangan 
superfosfat. 
1. Superfosfat ishlab chiqarish.
Superfosfat sexiga: fosfatli xomashyo ombori va sulfat kislota saqlagich; 
fosfatni sulfat kislotali parchalash amalga oshiriladigan xizmat bo’linmasi (xuddi shu 
yerda ajraladigan ftorli gazlarni yuttirish ham amalga oshiriladi); superfosfat ombori, 
u yerda mahsulotni bir qancha muddat yetiltiriladi va pishitilgan mahsulot hosil 
qilinadi. Uzluksiz usulda superfosfat ishlab chiqarish sxemasi 13.1 – rasmda 
tasvirlangan. 
Zavodga keltirilgan apatit konsentrati (yoki fosforit uni) temir yo’l 
vagonlaridan tushiriladi va turli xil tashish moslamalari – elektromexanik kuraklar, 
lentali tashish moslamalari, shneklar, elevatorlar va boshqa pnevmatik moslamalar 
vositasida xomashyo ombori (silos) ga, undan esa sarflovchi bunkerga va so’ngra 
me’yorlashtirish bunkeriga uzatiladi. Siloslardagi materiallarning bir-biriga kirishib 
yopishib qolishini oldini olish maqsadida siloslar tagiga o’rnatilgan yoriqli plitkalar 
orqali qisilgan havo berib turilgan holda aeratsiya yuzaga keltiriladi. Fosfatning 
me’yoriy berilishi o’lchovli me’yorlashtirgich yordamida amalga oshiriladi. 
Elektromagnit 
tebratgichli 
va 
shnekli 
ta’minlagichli 
ikki 
bosqichli 
me’yorlashtirgichlardan foydalanish kam inersiyaga va yuqori aniqlikka ega 
bo’lganligi uchun birmuncha afzaldir. Fosforitlar uni yuqori oquvchan xossaga egadir, 
shuning uchun uni me’yorlashtirish 40-45 sekunddagi kukun miqdorini o’lchovchi 
elektron to’g’rilagich o’rnatilgan miqdoriy tarozilarda amalga oshirish afzaldir. 
Sulfat kislota uluksiz ravishda suv bilan suyultiriladi; suyultirishni kislota 
zichligi bo’yicha konsentratomer orqali nazorat qilinadi. So’ngra sarflagich orqali 
apatit konsentrati bilan aralashtirishga oqib tushadi. 

---