Mineral o‘G‘itlar va tuzlar kimyoviy texnologiyasi 112 11–mavzu: termik fosfat kislota ishlab chiqarish

MINERAL O‘G‘ITLAR VA TUZLAR KIMYOVIY TEXNOLOGIYASI 
115 
tarkibida 80 mg/sm
3
dan kam miqdordagi (n.sh. da) P
2
O
5
bo’ladi. Quyruq gaz 
ventilyatori va gaz chiqarish quvuridagi kondensat yig’gich 14 ga oqib tushadi. 
Yondirish va sovutish minoralari polietilen, diabraziv plitka va kislotabardosh 
g’ishtlar bilan himoyalangan metall qobiqqa ega bo’ladi. Yondirish minorasining 
o’rtacha diametri 5 m, balandligi esa 13 m bo’ladi. Sovutish minorasi 3,2 m 
diametrga, 13 metr balandlikka ega va unda ikki qator Rashig halqali to’ldirgich bor. 
Elektrofiltr 40-90 ming v kuchlanishdagi doyimiy tok manbaiga ulanadi. 
Bayon etilgan sistema yiliga 60 ming t 100% li H
3
PO
4
ishlab chiqarish 
unumdorligiga egadir. Unda 2,5-3 t/soat fosfor qayta ishlanadi. 1 tonna termik fosfat 
kislota (100% li H
3
PO
4
hisobida) ishlab chiqarish uchun 0,32-0,33 t sariq fosfor 
sarflanadi. 
Termik fosfat kislota tarkibida juda oz miqdordagi begona qo’shimchalar 
bo’ladi: SO
3
, R
2
O
3
, Pb, F, SiO
2
ning miqdori foyizning yuz yoki mingdan bir ulushini, 
As ning miqdori esa 0,002-0,004% ni tashkil qiladi. 
3. Superfosfat kislota ishlab chiqarish. 
Superfosfat kislota (76% P
2
O
5
yoki 105% H
3
PO
4
) ishlab chiqarish ham xuddi 
oddiy fosfat kislota (62% P
2
O
5
yoki 85% H
3
PO
4
) ishlab chiqarish kabi – suyuq 
fosforni yondirilishidan hosil bo’lgan gazni gidratlanish minoralarida sovutishdan 
iborat. Lekin bu minorada suvdan tashqari qo’shimcha fosfat kislota ham purkaladi va 
uning aylanma harakati ta’minlanadi. Superfosfat kislota qovushqoqligining katta 
miqdor bo’lishligi sababli issiqlik almashinish intensivligi kam bo’ladi va shuning 
uchun kislota uchun ko’p miqdordagi sovutgichlar talab etiladi. Shu sababli 
kislotalarni uzatishda markazdan qochma nasoslar o’rniga rotatsion nasoslardan 
foydalaniladi.