Milliy va xalqaro iqtisodiyot fanidan

Iqtisodiyotga kirib kelishi

• David Rikardoning 1793-yilda Kvaker diniy guruhi a`zosi bo'lgan Priskilla Anna Vilkinsonga uylanadi va unitar sifatida Xristian dinini qabul qiladi. Natijada, Rikardo va uning otasi o`rtasidagi munosabatlar sovuqlashadi va bu o`z navbatida uning o`z mustaqil biznesiga asos solishiga sabab bo`ladi. Shu davr mobaynida birjada ham brokerlik faoliyatini davom ettirgan Rikardo katta muvaffaqiyatlarga erishadi. 1815 yilda e`lon qilgan “Donli ekinlar past narxining fond daromadlariga bo`lgan ta`siri haqida”gi asarida esa marginal daromadlar pasayishi qonunini aniq tahlil qilib o`tadi. Rikardo Angliyada import qilinadigan bug'doyning savdo cheklovlariga qarshi kurashish uchun o'z nazariyasini ishlab chiqdi. U tegishli iqlim va tuproq sharoitiga ega bo'lgan mamlakatlarning yuqori sifatli, arzon bug'doyini cheklashning foydasi yo'qligini ta'kidladi. Rikardo o`sha davrda amalda bo`lgan donli ekinlar ustidan proteksionism qonunlariga qarshi chiqgan. U bugungi kunda “Erkin Savdo” deb ataluvchi, davlatlar o`rtasida tannarxni pasashtirish maqsadida bojxona to`lovlarisiz amalga oshiriladigan savdo aylanmalarini tuzish taklifi bilan chiqgan.

Rikardoning qiyosiy nazariyasi

• Qiyosiy ustunlik bu iqtisodiy atama bo'lib, iqtisodiyotning savdo sheriklariga qaraganda arzonroq narxda mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish qobiliyatini anglatadi. Bu xalqaro savdo nazariyasida asosiy printsipdir. Qiyosiy ustunlik kompaniyaga tovarlar va xizmatlarni raqobatchilariga qaraganda arzonroq narxda sotish va yuqori savdo marjalarini olish imkoniyatini beradi. Qiyosiy ustunlik qonuni ingliz siyosiy iqtisodchisi Devid Rikardoning kitobi bilan bog'liq Siyosiy iqtisod va soliqqa tortish tamoyillari to'g'risida 1817 yildan. Umuman olganda, ushbu mahsulotni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan xarajatlar eng past bo'lgan mamlakatda mahsulot ishlab chiqariladi. Ya'ni, resurslardan muqobil foydalanish unchalik jozibador bo'lmagan mamlakatda. Asosan, biron bir mamlakat yoki kompaniya mahsulotni yoki xizmatni samaraliroq va arzon narxlarda ishlab chiqargandan so'ng, ushbu mamlakat yoki kompaniya o'z kuchlarini ushbu mahsulot yoki xizmatni boshqalarnikiga nisbatan ishlab chiqarishga qaratishi kerak. Bu ularga nisbatan ustunlik beradi.