Milliy g‘oya va ma’naviyatga oid fanlarni o‘qitishning o‘ziga xos xususiyatlari

Mavzuning dolzarbligi: Mamlakatimizda yuz berayotgan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar, xalq ta'limi tizimida bo'layotgan o'zgarishlar ―Ta'lim to'g'risida‖gi Qonunda hamda ―Kadrlar tayyorlash milliy dasturi‖da ko'rsatib o'tilganidek xar bir maktab o'qituvchisi yoki kasb-xunar kolleji o'qituvchisi oldiga muxim vazifa qo'yilmoqda. Buvazifalarta'limuchunxosbo'g'inlarniajratishimkoniniberadiki, bubo'g'inlarxilma-xilo'quvfanlaridasturlarida, o'quvrejalarida,
darsliklardata'limningjoriyetilishihamdametodiktizimidabirortarmoqnihosilqilishi mumkin.³
Davlatta'limsandartlarininganiqo'quvfanibo'yichaemas, balkita'limsoxalaribo'yichaishlabchiqilishio'quvfanlarinivariativtanlashasosidao'qu
v-metodikmajmualar (dastur, o'quvrejasi, darsliklar) niyaratishuchunkengimkoniyatlarochibberadi, shuningdek,
o'quvfanlararobog'lanishvabilimlarinimuvofiqlashtirishtamoyiliasosidao'quvfanlari ningichkibog'liqligivafanlararoaloqasinita'minlashgaxizmatqiladi.
Mavzuning maqsadi va vazifalari: ―Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslari ‖o'qituvchisiningmetodiktayyorgarligideyilgandabizbuniilmiydunyoqarashasosidaf anlarnio'qitishmetodikasiniumumiypedagogikpsixologikvaijtimoiytayyorgarlikbilanuzviybog'lanishdatayyorlanishnitushunamiz.
Bundaytayyorlanishvazifasiga ―Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslari‖ fanisohasidamalumbilimvao'quvlarniegallashvabolalarnio'qitishorqalitarbiyalashni o'zlashtirishikiradi.⁴

“Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarinio'qitishmetodikasi” faniningob'ekti, predmeti, maqsadivavazifalari

Ma'naviyat (arabcha, ma'nolar majmui) so'zining lug'aviy ma'nosi juda keng bo'lib ma'nolarni jumladan ―fanlarni bilish‖ demakdir.
Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifaniningo'rganadiganob'ektiinsonlarning davlatgajamiyatda, bir-birlariga bo'lgan munosabatlaridan iborat. Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari kursining maqsadi o'quvchilarga ularning psixologik xususiyatlarini hisobga olgan xolda ma'naviy bilimlar tizimini berishdan iboratdir. Bu bilimlar tizimi malum usullar (metodika) orqali o'quvchilargae tkaziladi. ―Metodika‖ grekcha so'z bo'lib ―metod‖ degani ―yo'l‖ demakdir.
«Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi»ijtimoiygumanitarfanlaritizimigakiruvchio'qitishmetodikasiningmusta qilfantarmog'ibo'lib, jamiyattomonidanqo'yilgano'qitishmaqsadlarigamuvofiqMilliyistiqlolg`oyasivama `naviyatasoslarinio'qitishqonuniyatlariniMilliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslari nirivojiningmalumbosqichidatadbiqqiladi.O'qitishdayangimaqsadlarningqo'yilishi Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarinio'qitishmazmuniningtubdano' zgarishigaolibkeldi.
O'quvchilarigaMilliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifanisamaralita'limbe rilishiuchunbo'lajako'qituvchiuchunishlabchiqarishMilliyistiqlolg`oyasivama`navi yatasoslarinio'qitishmetodikasiegallab, chuquro'zlashtiribolmog'izarur.
«Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi»ning predmeti quyidagilardan iborat:

1. 
   Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o'qitish va undan ko'zda tutilgan maqsadni asoslash (nima uchun Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari o'qitiladi, o'rgatiladi).
   
2. 
   «Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi» mazmunini ilmiy ishlab chiqish (nimani o'rgatish) bir tizimga keltirilgan bilimlar darajasini o'quvchilarning yosh xususiyatlariga mos keladigan qilib qanday taqsimlansa, fan asoslarini o'rganishda izchillik ta'minlanadi, o'quv ishlariga o'quv mashg'ulotlari beradigan yuklama bartaraf qilinadi, ta'limning mazmuni o'quvchilarning aniq bilim va bilish imkoniyatlariga mos keladi.
   
3. 
   O'qitish metodlarini ilmiy ishlab chiqish (qanday o'qitish kerak, ya'ni, o'quvchilar xozirgi kunda zarur bo'lgan ijtimoiy-gumanitar bilimlarni, malaka, ko'nikmalarni va aqliy faoliyat qobiliyatlarini egallab olishlari) uchun o'quv ishlari metodikasi qanday bo'lishi kerak?
   
4. 
   O'qitish vositalari - darsliklar, didaktik materiallar, ko'rsatmali, qo'llanmalar va o'quv-texnik vositalaridan foydalanish (nima yordamida o'qitish).
   
5. 
   Ta'limni tashkil qilishni ilmiy ishlab chiqish (darsni va ta'limning darsdan tashqari shakllarini tashkil etish).
   

O'qitishning maqsadi mazmuni metodlari vositalari va shakllari metodik jihatlarining asosiy tarkiblari murakkab bo'lib, ularni belgilash o'qituvchi mahoratiga bog'liqdir. Bu jarayon amaliy imkoniyatlar bilan kengroq bog'lansa, ko'proq samara berishi mumkin.
«Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi» boshqa fanlar, eng avvalo, Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari faniga yaqin bo'lgan milliy istiqlol g'oyasi va mafkurasi, tarix, shaxs va jamiyat, falsafa, siyosatshunoslik fanlari ijtimoiy-gumanitar fanlarga o'xshab dialektikaning umumiy qonuniyatlariga, bilish nazariyasiga va umum e'tirof etgan metodologiyaga tayanadi.
O'qitishda predmetlararo bog'lanishni to'g'ri amalga oshirish uchun o'qituvchi buni hisobga olishi juda muximdir.
Ilmiy - tadqiqot metodlari -bu qonuniy bog'lanishlarni, munosabatlarni, aloqalarni o'rnatish va ilmiy nazariyalarni tuzish maqsadida ilmiy axborotlarni olish usullaridir.
Kuzatish, tajriba, maktab hujjatlari bilan tanishtirish, o'quvchilar ishlarini o'rganish, suhbat va so'rovnomalar o'tkazish ilmiy-pedagogik tadqiqot metodlari jumlasiga kiradi.
―«Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi»‖ ta'lim jarayoni bilan bog'liq bo'lgan quyidagi uch savolga javob beradi:

1. 
   Nima uchun ma'naviyatni o'rganish kerak?
   
2. 
   Ma'naviyatdan nimalarni o'rganish kerak?
   
3. 
   Ma'naviyatni kanday tushunish kerak?
   

―Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari‖ o'zining tuzilish xususiyatiga ko'ra shartli ravishda uch bo'limga bo'linadi.

1. 
   Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifaninio'qitishningumumiymetodika si.
   

Bu bo'limda, Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini fanining maqsadi, mazmuni, metodologiyasi shakli, metodlari va vositalarining metodik tizimi pedagogika, psixologik qonunlari hamda didaktik tamoyillar asosida ochib beriladi.

2. 
   Milliyistiqlolg`oyasivama`naviyatasoslarifaninio'qitishningyaxlitvaaniqmet odikasi.
   

Bu bo'limda Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini o'qitish umumiy metodikasining qonun va qoidalarini aniq mavzu materiallariga tadbiq qilish yo'llari ko'rsatiladi.

3. 
   Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o'qitishning maxsus metodikasi.
   

Bu bo'lim ikki qismdan iborat:
Metodikaning umumiy masalalari.
Metodikaning xususiy masalalari.
Bugungi kunda oliy ta'lim muassasalarida Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini o'qitish metodikasini talabalarga o'rgatishda pedagogik texnologiya, axborot texnologiyalari yutuqlaridan shuniningdek turli xil metodlardan foydalanilmoqda.
Jumladan kuzatish metodi — odatdagi sharoitda kuzatish natijalarini tegishlicha qayd qilish bilan pedagogik jarayonni bevosita maqsadga yo'naltirilgan xolda idrok qilishdan iborat.
Kuzatish aniq maqsadni ko'zlagan reja asosida uzoq va yaqin vaqt oralig'ida davom etadi. Kuzatish tutash yoki tanlanma bo'lishi mumkin.
Tutash kuzatishda kengroq olingan hodisa (masalan, Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari darslarida o'quvchilarning bilish faoliyatlari) tanlanma kuzatishda kichik-kichik hajmdagi hodisalar (masalan, Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari darslarida o'quvchilarning mustaqil ishlari) kuzatiladi.
Tajriba — bu ham kuzatish hisoblanib, maxsus tashkil qilingan, tadqiqotchi tomonidan nazorat qilib turiladigan va tizimli ravishda o'zgartirib turiladigan sharoitda o'tkaziladi.
Tajriba natijalarini tahlil qilish taqqoslash metodi bilan o'tkaziladi.Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini o'qitish metodikasida suxbat metodidan ham foydalanishi mumkin.
Kursning maqsad va vazifalarini yaqqol aniqlash, uning nazariy asoslari va tamoyillarini ishlab chiqish, ishchi faraz tuzish, «Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi»ning shakllanishida asosiy mezonlar hisoblanadi.
«Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslari fanini o’qitish metodikasi» hozirgi zamon ta'lim jarayonida katta o'rin tutib, eng avvalo talaba o'kuvchilarni umumiy tizimda o'qitish va tarbiyalash vazifasini qo'yadi.
Umumiy metodika maktab o'qituvchisi yoki kasb-xunar kollejida o'qitishning mazmunini va tizimliligini aks ettiradi, har bir bo'limni o'qitishning o'ziga xos xususiy metodlarini o'rgatadi.
Xususiy metodika Milliy istiqlol g`oyasi va ma`naviyat asoslarini o'qitishning asoslangan metodlarini va o'qitish formalarini, shuningdek o'quv faoliyatini tashkil qilish yo'llarini ko'rsatadi. Ma'lumki o'qitish tarbiyalash bilan o'zaro mustahkam bog'liqdir.Ushbu metodika o'qitishni tarbiyalash bilan qo'shib olib borish yo'llarini o'rgatadi.