Milliy g„oya tarixi va nazariyasi

 
 
 
 
 
                                                 
1
 Каримов И. А. Жамиятимиз мафкураси халқни – халқ, миллатни – миллат қилишга 
хизмат этсин. – Т.: «Ўзбекистон», 1998. – Б. 11. 

---

Milliy g‟oyaning umummafkuraviy jarayonlar bilan bog‟liqligi 
Reja:  
1.
 
Milliy g‘oya va umummafkuraviy jarayonlar tushunchalarining o‘zaro 
munosabati, mazmun-mohiyati.  
2.
 
Mafkuraviy  jarayonlarning  turli  xil  ijtimoiy  guruhlar,  qatlamlar 
manfaatlari bilan bog‘liqligi, uni anglash darajalari. 
3.
 
Dunyodagi  mafkuraviy  jarayonlar.  Mafkuraviy  jarayonlar  va 
mafkuraviy 
kurashlar. 
Siyosiy-ijtimoiy, 
iqtisodiy, 
geosiyosiy 
maqsadlar.  
 
Prezidentimiz  ―Tafakkur‖  jurnali  bosh  muharriri  bilan  bо‗lgan  suhbatda 
mafkuraga,  xususan,  milliy  mafkuraga  bо‗lgan  munosabatini  konsepsiya  sifatida 
shunday  ifodalaydi:  ―Odamlarning,  ming  yillar  davomida  shakllangan 
dunyoqarashi  va  mentalitetiga  asoslangan,  ayni  vaqtda  shu  xalq,  shu  millatning 
kelajagini  kо‗zlagan  va  uning  dunyodagi  о‗rnini  aniq-ravshan  belgilab  berishga 
xizmat  qiladigan,  kechagi  va  ertangi  kun  о‗rtasida  о‗ziga  xos  kо‗prik  bо‗lishga 
qodir g‗oyani men jamiyat mafkurasi deb bilaman‖.
1
 
Darhaqiqat,  mafkura  о‗tmish,  bugungi  va  ertangi  kun  о‗rtasida  о‗ziga  xos 
tafakkur  kо‗prigi  va  millatni  birlashtiruvchi  bayroqdir.  О‗zbekistonda  bir  yuz 
о‗ttizdan oshiq millat, elat va etnik guruhlar bir mamlakat hududida yashar ekan, 
ularning  bir  maqsadni  kо‗zlashi,  о‗zaro  uyg‗unlikka  ega  bо‗lishi,  milliy  birlikni 
vujudga  keltirish  uchun,  albatta,  о‗zaro  о‗ziga  xos  bir  milliy  mafkurasi  bо‗lishi 
hayotiy  zaruriyatdir.  Shuning  uchun  ham,  mafkura  bugungi  kunimizda  kо‗p 
millatli  xalqimizni  bir  davlat  miqyosida,  bir  yurt  xalqini  bir  hududda 
birlashtiruvchi  asosiy  kuch  sifatida  ham  maydonga  kelishi  mustaqil  taraqqiyot 
talabi hisoblanadi. 
Milliy  g‗oya  kabi  milliy  va  umuminsoniy  qadriyatlar  tushunchalari  ham 
mavhum  narsalar  emas.  Umuman  inson  degan  shaxs  bо‗lmaganidek,  milliy 
qadriyatlarsiz umuminsoniy qadriyatlar ham bо‗lmaydi. Umuminsoniy qadriyatlar 
milliy qadriyatlarning о‗ziga xos majmuasidir. Masalan, har bir millat, xalqning asl 
fuqarosi о‗z vatanini obod, xalqini farovon kо‗rishni istaydi. Ma‘lumki, bu milliy 
istiqlol  g‗oyasining  bosh  maqsadidir.  Shu  bois  milliy  va  ma‘naviy  umuminsoniy 
qadriyatlar  fuqarolik  jamiyatining  muhim  zaminini  tashkil  qiladi.  Umuminsoniy 
qadriyatlar  о‗zining  mazmuni,  mohiyati,  keng  miqyosda  amal  qilish,  dunyodagi 
kо‗plab xalqlar, elatlar, millatlarning о‗tmishdagi, hozirgi davrdagi va istiqboldagi 
taraqqiyoti  bilan  uzviy  aloqadorlikda  ekanligi,  о‗zida  jahon  sivilizatsiyasining 
yaxlit  va  bir  butunligini  ifodalaganligi  bilan  mintaqaviy,  milliy  qadriyatlardan 
tubdan farq qiladi.  
Aytish  joizki,  milliy  va  umuminsoniy  qadriyatlar  bir  –  biri  bilan  bevosita 
bog‗liq.  Ularning har  ikkalasi bir – biriga  ta‘sir  etadi, biri ikkinchisini  tо‗ldiradi, 
mazmunan  va  mohiyatan  boyitadi  Umuminsoniy  qadriyatlar  barcha  millatlar, 
elatlar va xalqlar-ning maqsad, intilishlarining yaxlitligi, umumiyligini ifodalay-di. 
                                                 
1
 Каримов И. А. Жамиятимиз мафкураси халқни – халқ, миллатни – миллат қилишга 
хизмат этсин. – Т.: «Ўзбекистон», 1998. – Б. 11. 

---

Milliy  qadriyatlarni  umuminsoniy  qadriyatlardan  ajratib  olib,  о‗z  millatini 
maqtash,  uning  tarixi,  madaniyatini  ideallashtirish  boshqa  millat  vakillarining 
milliy  tuyg‗ulari  va  nafsoniyatlariga  birmuncha  tegib  ketadi.  Bu  milliy  tuyg‗ular 
millatchilik va  ―shovinistik‖  tuyg‗ulariga aylanib ketishi  mumkin.  Shuning uchun 
ham, bu masalada hushyorlik, nazokat, insof, diyonat, kamtarlik, meyordan chiqib 
ketmaslik,  о‗zga  millat  kishilari  tili,  madaniyati,  tarixi,  an‘ana  va  udumlarini 
astoydil  hurmat  qi-lish  talab  qilinadi.  Zero,  mamlakatimizda  bironta  ham  xalq  va 
mil-lat  о‗zidan  boshqa  xalqlar,  millatlardan,  umumiy  jahon  siviliza-siyasidan 
ajralgan holdagi tarixga ega emas. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---