|
R e j a:
1. Milliy g‘oyaning negizlari tushunchasi, uning mazmun va mohiyati.
2.Milliy ma‘naviy meros va umuminsoniy demokratik printsiplar.
3. Milliy g‘oya va milliy ma‘naviy meros o‘rtasidagi uzviylikning Islom Karimov asarlarida nazariy asoslanishi.
4. Milliy g‘oya negizlarini asrab-avaylash, uni himoya qilish shartsharoitlari
va omillari.
MAVZUGA OID TAYANCH TUSHUNCHA VA IBORALAR:
Mafkura, ideologiya, milliy ideologiya, ideologiya paradigmalari, mafkuraviy munosabat, mafkura nazariyasi, mafkura muqobilligi, mafkuraviy manfaat, ideologiya funksiyalari.
Har qanday g‘oya singari milliy g‘oya ham o‘zining tub ildizlariga. Shu ma'noda unga kuch berib, rivojlanishi uchun asos vazifasini o‘taydigan Milliy g‘oya negizlarini asrab-avaylash, uni himoya qilish shart-sharoitlarini yaratish bilan birga, uning rivojlanishiga mungosib hissa qo‘shish yurtning baxtli kelajagini o‘ylagan har bir fuqaro uchun mas'uliyatdir.
Milliy g’oya muhim, bir-biri biln bog’li ikki negizga tayanadi
2)Dunyo xalqlari e’tirof etib, faqat ezgulikka bunyodkorlik ishlariga, totuvlik va hamjihatlikka xizmat qilib kelayotgan umuminsoniy tamoyillar
1)O’zbek xalqining tarixi, turmush tarzi, urf-odat, madaniyat qadriyatlari bilan bog’liq milliy ma’naviy meros bo’lib, bu uning bosh asosi, negizi, tayanchi hisoblanadi
Milliy g‘oya tamoyillari asosida O‘zbekistonda barpo etilayotgan demokratik jamiyat asoslarining eng qadimgi ildizlaridan biri “Avesto”dir. U miloddan avvalgi 7-6 asrlarda hozirgi O‘zbekistonning Xorazm viloyati hududida yaratilgan ilk davlatchilik to‘g‘risidagi ijtimoiy-falsafiy, diniy ta'limot hisoblanadi. ”Avesto”ni “Hayot yo‘riqnomasi”, ”Qonunlar to‘plami”, “Bilimlar majmuasi” deb bejiz atashmagan. Zero, hozirgi adolatparvar demokratik jamiyat asoslarini yaratishga qaratilgan milliy g‘oya bilan hamohang ijtimoiy-falsafiy fikr unda mavjudligi yaqqol ko‘zga tashlanadi. Shu o‘rinda ta'kidlash joizki, manbalarda yozilishicha, mahalliy xalqni o‘z asoratida tutib turish uchun bosqinchilar mustahkam o‘rnashib olish maqsadida “Mahalliy xalq ustidan o‘z hukmini yanada mustahkamlash, ular ustidan nazoratni kuchaytirishning zarurligi natijasi o‘laroq, boshqaruv apparati, boshqaruv markazi muntazam qurolli kuchlar, nazorat organlari tashkil etila boshlandi. Davlat ana shu tartibda tarkib topa boshladi”1. Ana shunday tarixiy sharoitda mahalliy xalqni birlashtirish ob'ektiv zaruriyatga aylanib bordi. Faylasuf olim Tohir Karimning e'tirof etishicha, “Cho‘l bilan voha xalqini kelgindi bilan o‘troq xalqlarning manfaatlariga bunday mos kelmaydigan ziddiyatlarni bartaraf eta oladigan qudratli mafkura zarur edi. Ana shunday mafkura bo‘lib Zardo‘sht ta'limoti vujudga keldi”2.
“Avesto”da davlat boshqaruvi tizimiga jamiyat tarixi va uni rivojlanishiga oid ma'lumotlar o‘z ifodasini topganligining e'tiborli jihati shundaki, unda avvalo inson haq-huquqi, manfaati, erki, uning ruhiy, ma'naviy komilligi, falsafasi ustuvor yo‘nalish hisoblanadi.
Qadimgi Sharq madaniyati va uning jahon sivilizatsiyasida tutgan о‘rni beqiyosdir. Qadimgi Hindiston, qadimgi Xitoy madaniyati о‘z salohiyati bilan g‘arb madaniyatining shakllanishiga о‘zining sezilarli ta’sirini о‘tkazganligi ilmiy jihatdan isbotlangan.
Dastlabki hind yozma manbalariga va ta’limotlarga nazar soladigan bо‘lsak, olam, koinot, jamiyat va inson tо‘g‘risidagi ilk g‘oyalar, diniy va mifologik qarashlarga duch kelamiz. Qadimgi Hindistonda ilk diniy-falsafiy maktablar asosan ikki turkumga bо‘linadi. Biri Vedalardan kelib chiqqan va unga suyanuvchi maktablar, ikkinchisi Vedalarni tan olmaydigan, ularni rad etuvchi maktablardir. Vedalar (taxminan mil.avv. 1200-800 yy.) deb ataladigan eng qadimgi sanskrit matnlarida qayd etilgan. Grek, skandinaviya va slavyan afsonaviy g‘oyalari singari unda ham xudolar kо‘pincha tabiiy kuchlarga qiyos qilinadi. Mazkur g‘oyalar koinot bilan Tartibsizlik (Xaos) о‘rtasidagi azaliy kurash bilan tavsiflanardi. Veda matnlariga kо‘ra bu kurashda xudolarning uzil-kesil abadiy g‘alaba qilishi kafolatlanmaydi. Tartibsizlikka qarshi kurashda xudolar odamlarning yordamiga muhtoj bо‘lgan. Qurbonliklar va tо‘g‘ri bajariladigan marosimlar koinotdagi tartibni tutib turishga katta hissa qо‘shib turadi.
Qadimgi hind falsafasida chorvak ta’limoti alohida о‘rin tutadi. Chorvak ta’limoticha, olam moddiydir. Moddiy dunyo tо‘rt unsur – suv, havo, tuproq va olovdan tashkil topgan. Organik tabiat, shu jumladan inson ham ana shu moddiy unsurlar birikmasidan iborat. Inson aqlli mavjudotdir, inson о‘z aqli va sezgilari yordamida tashqi dunyodagi narsa va hodisalarni bilishga qodir. Chorvak ta’limoti kо‘pgina falsafiy muammolarni о‘rtaga tashladi va ularni hal qilishga urindi. Bu qadimgi Hindistonda falsafiy g‘oyalar ancha rivojlanib kelganligidan dalolat beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
