Миллий холдинг компанияси

§ 7. Маҳсулдор қатламларни очиш.


75. Қудуққа мустаҳкамловчи қувурлар брикмаси туширилиб, цементланиб, унга ПВО урнатилиб ва обвязка қилиниб мустаҳкамликка синалганда кейин, бурғилиш ишлари давом эттирилади.
76. Маҳсулдор қатламни бурғилаш ишлари тасдиқланган режа ва технологик тартибга биноан давом эттирилади. Тасдикланган режа ва технологик тартиб қуйидагиларни ифодалайди:
- қудуқнинг геологик ва техник маълумотларини (лойиҳа ва далиларини);
- бурғилаш қувурлари брикмасини размерлари ва мустаҳкамлик тавсифини (кўрсатгичлари);
- квадратни размерини (ишчи ва захира);
- юк кутариши узелларини, инструментларни ва мосламаларни дефектоскоп билан текшириш муддатини;
- тескари клапанларини ва шаровой кранларни, талофат (аварийное) задвижкаларни, бурғилаш қувурларини мустаҳкамликка синашни;
- мустаҳкамловчи қувурлар брикмасини ПВО, штуцер батареяси, газотводлар билан мустаҳкамликка синаш босимини;
- қудуқнинг оғзини мустаҳкамликка синашнинг даврийлигини;
- қабул қилиш идишларида дегозаторларнинг уровномерларнинг борлигини ва турини;
- захира эритмасини қузғаб туриш вақтини;
- бурғилаш ускунасига керак бўладиган технологик материалларнинг эҳтиёт қисмларнинг захира сонини;
- газкаротаж станциясини ва тампонлаш техникасини борлигини.
77. Маҳсулдор қатлам 10-15 метр очилгандан кейин долотани мустаҳкамловчи қувурлар брикмасини устига (бошмакка) кутариб скважина ювилади. Қоришма 1-1,5 мартаба айлангунча ювиш жараёни давом этади. Қоришма айлантирилаётганда унинг зичлиги, ундаги газ миқдори насоснинг сурғичи туташган идишдаги қоришмани сатҳи кузатилади. Агар қатламдан газ ёки нефт чиқиши кузатилмаса, долотани забойгача тушириб, уни 0,3-0,5 м/сек. тезлик билан яна башмакгача кутарилади, сунгра қудуқни тинч ҳолатда кузатилади. Кузатиш вақти бурғилаш қувурларини кутариб долотани алмаштириш, тушириш вақтига тенг бўлиши керак. Текширув натижаларига қараб пармалаш қоришмалари оғирлаштирилади ёки енгиллаштирилади ва насосларнинг ишлаб чиқариш қуввати маҳсулдорлиги ҳам шунча қараб белгиланади.
78. Бурғилаш пайтида ускунадаги манометрининг курсатишини ва насосларни қабул қилиш идишларидаги эритманинг сатҳини узгаришини қатъий кузатиш керак.
Қабул қилиш идишларида эритманинг сатҳини ахамиятсиз кутарилиши қудуққа қатлам флюидларининг оқиб келишидан дарак беради ва дарҳол тегишли чораларни куриши керак. Чунки қудуқдан чикаётган суюқлик ҳажмини купайиши фонтандан далолатдир.
79. Маҳсулдор қатламлар очилганда, қоришмани жадал равишда газ ёки нефт билан тўйинишини олдини олиш учун пармалаш тезлигини 1 м/соатгача чеклаш керак.
80. Зарур бўлганда “икки эритма” усулини қўллаш керак, инструментни кутариш олдидан коришмани оғирлаштириш туширилгандан кейин бургилаш қоришмасини енгиллаштиришдан иборат.
81. Долотани тубдан кутариб олиш ва инструментни кутариш вақти ҳар бир қудуқ учун бурғилашнинг геологик ва техник шароитларидан келиб чиққан ҳолда аниқ ҳал қилинади, чунки долотани тубдан кутариб олиш долотанинг иш қобилиятига ва утиш тезлигига салбий таъсир қилиши мумкин.
82. Маҳсулдор қатлам газининг таркибида заҳарли моддалар (Н2S 0,5 % об.) ортиқ булса:
- бурғилаш жойининг ҳудуди буйлаб огохлантирувчи белгиларини урнатиш керак;
- бригадани шахсий ҳимоя воситалари газоанализатор ва газни хайдаш системалари билан таъминланган бўлиши керак;
- бурғилаш эритмаси нейтралловчи реагент билан ишлаш керак;
- ишчилар ва ИТХ билан қушимча инструкциядан утиш, заҳарли моддали қатламлар очилган пайтда буладиган амалий ҳаракатлар туғрисида машғулотлар утказиш керак;
- ИТХ ва автомашинанинг навбатчилигини ташкил қилиш керак;
- талофатли ҳолат пайтида ходимларни хавфли зонадан чиқиш маршрутларини урнатиш керак.
83. Квадрат қувури остига шаровой кран ёки тескари клапан ўрнатилади.
84. Ротор билан бурғилаш пайтида, мустаҳкамловчи қувурлар брикмасининг ишкаланишдан ейилишини олдини олиш мақсадида квадратга қувурга ва юқори бурғилаш “свечаларига” резинали протектор (ҳалкалар) ўрнатиш тавсия этилади.
Бурғилаш ишлари бошланишдан олдин ва бурғилаш жараёнида миноранинг, роторнинг якка ўқлилиги (центровкаси) таъминланган бўлиши керак.
85. Бурғилаш жойида бурғилаш қувурларининг паспортидан кучирма, мустаҳқамликка синаш ва дефектоскопия далолатномалари, шунингдек ҳар бир бурғилаш қувурининг узунлиги, деворининг қалинлиги, пулатининг маркаси ва тури курсатилган реестр булиши керак.
86. Бурғилаш қувурлари брикмасининг жамланмаси лойиҳага мос келиши керак, бурғилаш мастери (бурғилаш ишлари бошлиғи) жамланмаси туғри ишлатилиши ва бурғилаш қувурлари брикмасига паспортлар тулдирилиши учун жавоб беради.
87. Бурғилаш жойида № 3 рўйхатга (14 иловага) мувофиқ техник ҳужжатлар жамланмаси булиши шарт.