Миллий давлатчилигимиз

ФОРС ПОЙТАХТИ (ШЕРОЗ)НИ ВА ИРОҚНИНГ 
ҚОЛГАН ҚИСМИНИ ЗАБТ ЭТИШ 
БОБИДАГИ КЕНГАШИМ 
Шерозни Музаффарийларга қолдириб, Исфаҳонда эса уч минг одамимни тайинлаб, ўзим Тўхтамишхонни даф 
этиш учун Дашти К.ипчоққа лашкар тортиб борганимда, Исфаҳон аҳолиси даруғани ўлдирди. Шу вақтнинг ўзида 
Шероз аҳолиси ҳам менга бўйсунмай қўйган эди. Шу сабабдан, уларни жазолаш мақсадида яна Ироққа юриш 
қилишга тайёрлана бошладим. Саксон минг отлиқ аскар тўпладим. Лекин бу катта лашкар билан бир йўла Ироқ 
ўлкасига кирсам, у ерга сиғмай қолиши мумкинлигини эътиборга олиб, лашкаримни фавжларга бўлиб, уларни 
Ироқ мамлакатини забт қилишга бирин-кетин юбориш керак, деган қарорга келдим. 
Шундан сўнг, лашкаримни уч фавжга бўлдим ва ўзимдан олдинда боришни буюрдим. Ироқнинг ҳар ер-
ҳар ерида тўпланган ғаним аскарларининг ҳаммаси тарқалиб кетди. Сўнг Шероз устига лашкар тортдим. Шоҳ 
Мансур
117
жанг майдонида мен билан тўқнашиб, жазосини топди. 
Тўхтамишхонга шикаст етказиш 
бобида қилган кенгашим 
Лашкарларим беш ой давомида Тўхтамишхоннинг ортидан қувиб юргани сабабли
118
кўпинча оч қола 
бошладилар. Чунончи, бир неча кун ош балмоқ
119
, ов гўшти, саҳро паррандаларининг тухуми билан кун 
кечирдилар. Лашкарим бундай оғир аҳволга тушиб қолганини эшитган Тўхтамишхон фурсатдан фойдаланмоқчи 
бўлиб, чумолию чигирткадан ҳам кўп аскари билан устимизга ёпирилиб келди ва мен билан тўқнашди. 
Аскарларимнинг очликдан тинкаси қуриган эди. Тўхтамишхон аскарлари эса тўқ ва осуда эдилар. Фарзандларим 
ва набираларим ҳузуримга келиб тиз чўкиб, мен учун жон фидо қилишга тайёр эканликларини 
111
Музаффарийлар–1314–1393 йилларда Жанубий Эронни идора қилган сулола. 
112
..ҳукмдорлар–бу ерда мўғуллардан кейин ҳукумат тепасига келган Сарбадорлар, Чўпонийлар, Жалоирийлар давлатлари кўзда 
тутилган. 
113
Бу юриш Хуросонда амир Валибек ва Алибек Жониқурбоний исёнини бостириш мақсадида қилинган. 
114
«
Қуръони карим». Бақара сураси, 237-оят. ( –А.А.) 
115
Доруға–шаҳар ҳокими. 
116
Бу воқеа 1387 йили 18 ноябрда содир бўлган. Қуролсиз кишилар, саййидлар, шайхлар ва ҳунармандларга тегилмаган. 
117
Шоҳ Мансур–Музаффарийлар сулоласидан. 1387–1393 йиллари Форс, Исфаҳон ва Ироқи Ажамни идора қилган ҳукмдор. 1393 
йил 26 апрелда жангда ўлдирилган. 
118
Амир Темурнинг Тўхтамишхонга қарши 1391 йилдаги юриши назарда тутилмоқда, Жанг Амир Темурнинг ғалабаси билан 
якунланган. 
119
Ош балмоқ–атала. (–А.А.) 

---

билдирмагунларича, саркардаларим ва аскар бошлиқларим жанг қилишга рўйхушлик бермадилар. Шу пайт 
Тўхтамишхоннинг байрокдори мен билан тил бириктирди–уруш бошлаганимда, икки томон лашкари юзма-юз 
келганда, байрокдор байроғини тубан қилиши ҳақида у билан келишиб олдим. Фарзандларим (ва набираларим) 
олдимга келиб, тиз чўкканини эшитгач, амирларим ва нўёнларимнинг
120
жасурлиги тутиб, жангга шай ҳолатга 
келдилар. Мен (набирам) амирзода Абу Бакрни
121
 
саккиз минг отлиқ билан ҳировул этиб тайинладим. Савашу 
чопиш қизишиб, жангу жадал ўти кўкка кўтарилганда, чодирлар тикиб, таом тайёрлашга киришишни буюрдим. 
Худди шу пайт ғаним байроғи тубан бўлди ва Тўхтамишхон саросимага тушиб қолди. У Жўчи улусини
122
 
ғоратта ташлаб, жанг майдонига орқа ўгириб қочди
123
.