Микрозарраларнинг


Резерфорд тажрибаси ва атомнинг



Download 0,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet26/59
Sana01.05.2023
Hajmi0,61 Mb.
#933931
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   59
Bog'liq
mikrozarralarning sirli tabiati.

8. Резерфорд тажрибаси ва атомнинг 
характеристикалари
Худди шундай тажриба 1909 йилда Э.Резерфорд томонидан 
ўтказилган. Резерфорднинг тажриба қурилмаси анча содда қу-
рилма эди. У ампула, α-заррачалар чиқарувчи радий (манба), ун-
дан α-зарралар оқимини ҳосил қилиб ZnS экранга йўналтирувчи 
диафрагма, экрандаги чақнашларни кузатувчи микроскоплардан 
иборат эди. Натижада, экранда тирқишнинг аниқ тасвири ҳосил 
бўлар эди. Агарда α-заррачалар йўлига металл фолъга қўйилса 
экранда тирқишнинг аниқ тасвири ўрнига бироз ёйилган тасви-
ри ҳосил бўлади, лекин ёйилиш даражаси унчалик катта эмас, 
зарралар тўғри чизиқли йўналишдан тахминан ≈ 2
0
га оғар эди. 
Электронлар билан тўқнашувларни ҳисобга олмаса ҳам бўлади, 
чунки бунда 20 км/с тезлик билан келаётган α заррачанинг элек-
трон билан тўқнашуви пушка ядросининг нўхат зарраси билан 
тўқнашгандай гап. Икки йил давомида ўтказилган қайта-қайта 
тажрибалар (шу вақт давомида миллиондан ортиқ чақнашлар 
кузатилган), 
α­заррачаларнинг фақат 8 мингтадан биттаси­
гина орқага сочилиши аниқланди.
1911 йилнинг 7 март куни 
Манчестер файласуфлар жамиятида Э.Резерфорднинг “α ва β 
зарраларнинг сочилиши ва атомнинг тузилиши” мавзусидаги 


34
доклади (маърузаси) тингланди. Бунда тингловчилар атомнинг 
Қуёш тизимига ўхшашини эшитдилар:
атом ядро ва унинг 
атрофида ≈10
­8
 см масофада айланувчи электронлардан ибо­
рат. Ядро ўлчами жуда кичик бўлиб, 10
­13
–10
­12
 см, лекин унда 
атом массасининг деярли барчаси жойлашган
. Атом ядро-
сининг заряд сони эса атом массаси сонининг тахминан ярми-
га тенг. Резерфорднинг маърузасини физиклар оғир вазминлик 
билан қабул қилишди. Унинг ўзи ўз тажрибаларининг ишончли-
лигини билса ҳам икки йил давомида ўз моделида қаттиқ туриб 
олмади. Физиклар танлов олдида қолдилар: 

Download 0,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish