Mikroprotsessor va kompyuter texnikasi asoslari


Yarim  o’tkazgichli  DHQ lar



Download 3,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet48/127
Sana18.07.2021
Hajmi3,17 Mb.
#122406
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   127
Bog'liq
mikroprotsessor va kompyuter texnikasi asoslari

Yarim  o’tkazgichli  DHQ lar. 
Hozir  maska  yordamida  programmalanuvchi,  foydalanuvchi 
tomonidan  programmalanuvchi  va  qayta  programmalanuvchi  yarim  o’tkazgich  DHQ  lar 
ishlatiladi.  Maska  yordamida  programmalanuvchi  yarimo’tkazgich  DHQ  lar  faqat  bir 
marta,uni tayorlovchi xorxonada maxsus fotoshablonlar yordamida axbarotni DHQ kristaliga 
kiritish  yo’li  bilan  programmalanadi.  Diod  DHQ  (3.28-rasm,a)  eng  soda  yarim  o’tkazgich 
DHQ hisoblanadi. Kerakli so’zni tanlash mos adres simiga past sathli signal berib bajariladi. 
Bunda    tanlangan  so’z  adresning  simini  xona  simlari  bilan  bog’lovchi  diodlar  qarshiligi 
kichik bo’ladi va mos xona simlariga “0” signallarni akslantiruvchi past sathli kuchlanishlar 
hosil bo’ladi. Agar bog’lanish nuqtasida diod bo’lmasa, R resistor orali tok o’tmaydi va mos 
xona  simida  “1”  signali  paydo  bo’ladi.  Bipolyar  tranzistorlarda  qurilgan  DHQ  ning 
matritsasiga  (3.28-rasm,b)  axbarotni  yozish  so’z  adresi  simi  bilan  transistor  bazasi(yoki 
chiqish yo’li simi bilan transistor emitteri) ulanishini yo’qotish yo’li blan amalga oshiriladi. 
Axbarotni  o’qish  esa  mos  so’z  adresi  simiga  kuchlanish  beripsh  orqali  bajariladi.  Maska 
orqali  programmalash  eng  arzon  bo’lib,  DHQ  ko’p  seriyalab  ishlab  chiqarishga 
mo’ljallangan.  Foydalanuvchi  tomonidan  programmalanuvchi  DHQ  larda  axbarot 
foydalanuvchi  tomonidan  maxsus  programmalash  pul’ti  yordamida  yoziladi.  Bu  xildagi 
DHQ  lar  bipolyar  diod  matritsalari  yoki  bipolyar  transistor  matritsiyalari  asosida  yoqorida 
ko’rilgan  maska  yordamida  programmalanuvchi  DHQ  lar  kabi  quriladi.  Foydalanuvchi 
tomonipdan  programmalanuvchi  DHQ  larning  ishlashi  bipolyar  tranzistorlarning  va  emitter 
o’tishi bilan yoki diodlarning p-n o’tishi bilan ketma-ket erituvchan kashak(ek)larni ulashga 
asoslangan.  Foydalanuvchi  tomonidan  programmalanuvchi  yarimo’tkazgich  DHQ  larning 
xotira  elementlari  tasvirlangan.  Kattta  programmalanuvchi  DHQ  larda  zaruriyat  tugilganda 
kristalldagi  ma’lumotlar  o’chirilib,  uni  qaytadan  programmalash  mumkin.  Ko’pincha, 
axbarot kristallga  ul’tarbinafsha  nurlar ta’sir ettirib o’chiriladi.  Bunday DHQ  larning xotira 
elementi  sifatida  suzuvchi  zatvorliko’chki  injektsiyaliunipolyar  tranzistorlar  ishlatiladi. 
Inormattsiyani  yozish  izolyatsiyalangan  zatvordagi  zaryadlarning  to’planishi  hisobiga 
amalga oshiriladi. (Doimiy eslab qoluvchi xotira) “BIOS” BIOS-bu termin kiritish-chiqarish 
sistemalaridan  ba’zaviy  asosidir.  BIOS  2  ta  programma  va  apparat  simlari  o’rtasidagi 
bog’lovchi hisoblanadi. Kiritiah-chiqarish sistemalarda ba’zaviy asiosi bu kombinattsiyalash 
bioslar  va  qiymatlar  uchun  yuklanadiga  drayverlardir.  Biosning  bir  qismi  ona  platadagi 
mikrosxemaga joylashadi  va  u  Firm  ware  deb  nomlanadi. (Aynan  mana shu  mikrosxemalar 
foydalanuvchi biosni kompyuterdan  apparat qismiga kiritadi. Quydagi keltirilgan rasmda PS 
ning  bo’limlar  bog’lamasi  keltirilgan.Ko’plab  yillar  davomida  bu  dastur  hamkor  etaloni 


82 
 
hisoblanib  ko’plab  firmalar  maxsulati  bilan  tenglamalardi.  Toza  xotira  uyi  ”va”  qoramshiq 
metodi bo’yicha IBM BIOS ni PH firmasi birinchi bo’lib ishlab chiqargan. 
B
B
I
I
O
O
S
S
 
 
u
u
s
s
h
h
b
b
u
u
 
 
v
v
a
a
z
z
i
i
f
f
a
a
l
l
a
a
r
r
n
n
i
i
 
 
b
b
a
a
j
j
a
a
r
r
a
a
d
d
i
i
:
:
-
-
 
 
M
M
a
a
s
s
h
h
i
i
n
n
a
a
 
 
i
i
s
s
h
h
l
l
a
a
t
t
i
i
l
l
i
i
s
s
h
h
 
 
y
y
a
a


n
n
i
i
 
 
m
m
a
a
s
s
h
h
i
i
n
n
a
a
 
 
t
t
o
o
k
k
 
 
m
m
a
a
n
n
b
b
a
a
s
s
i
i
g
g
a
a
 
 
u
u
l
l
a
a
g
g
a
a
n
n
d
d
a
a
,
,
 
 
u
u
n
n
i
i
n
n
g
g
 
 
b
b
a
a
r
r
c
c
h
h
a
a
 
 
e
e
l
l
e
e
m
m
e
e
n
n
t
t
l
l
a
a
r
r
i
i
n
n
i
i
 
 
b
b
o
o
s
s
h
h
l
l
a
a
n
n
g
g


i
i
c
c
h
h
 
 
h
h
o
o
l
l
a
a
t
t
g
g
a
a
 
 
k
k
e
e
l
l
t
t
i
i
r
r
i
i
s
s
h
h
:
:
 
 
-
-
T
T
e
e
s
s
t
t
l
l
a
a
s
s
h
h
,
,
 
 
y
y
a
a
n
n
i
i
 
 
m
m
a
a
s
s
h
h
i
i
n
n
a
a
d
d
a
a
 
 
b
b
i
i
r
r
l
l
i
i
k
k
n
n
i
i
 
 
 
 
a
a
p
p
p
p
a
a
r
r
a
a
t
t
u
u
r
r
a
a
 
 
v
v
a
a
 
 
d
d
a
a
s
s
t
t
u
u
r
r
l
l
i
i
 
 
r
r
e
e
s
s
u
u
r
r
s
s
l
l
a
a
r
r
n
n
i
i
n
n
g
g
 
 
i
i
s
s
h
h
g
g
a
a
 
 
l
l
a
a
y
y
o
o
q
q
a
a
t
t
l
l
i
i
l
l
i
i
g
g
i
i
n
n
i
i
 
 
t
t
e
e
k
k
s
s
h
h
i
i
r
r
i
i
s
s
h
h
 
 
(
(
p
p
r
r
o
o
t
t
s
s
s
s
e
e
s
s
o
o
r
r
,
,
 
 
x
x
o
o
t
t
i
i
r
r
a
a
,
,
 
 
d
d
r
r
a
a
y
y
v
v
e
e
r
r
l
l
a
a
r
r
 
 
v
v
a
a
b
b
o
o
s
s
h
h
q
q
a
a
l
l
a
a
r
r
)
)
;
;
 
 
-
-
O
O
p
p
e
e
r
r
a
a
t
t
y
y
s
s
i
i
o
o
n
n
t
t
i
i
z
z
i
i
m
m
n
n
i
i
 
 
i
i
n
n
i
i
t
t
s
s
i
i
a
a
l
l
l
l
a
a
s
s
h
h
t
t
i
i
r
r
i
i
s
s
h
h
,
,
 
 
y
y
a
a
n
n
i
i
 
 
t
t
i
i
z
z
i
i
m
m
l
l
i
i
 
 
d
d
i
i
s
s
k
k
d
d
a
a
n
n
 
 
O
O
t
t
n
n
i
i
n
n
g
g
 
 
y
y
u
u
k
k
l
l
o
o
v
v
c
c
h
h
i
i
s
s
i
i
n
n
i
i
 
 
o
o


q
q
i
i
s
s
h
h
;
;
 
 
-
-
X
X
i
i
z
z
m
m
a
a
t
t
 
 
q
q
o
o


r
r
s
s
a
a
t
t
i
i
s
s
h
h
 
 
j
j
a
a
r
r
o
o
y
y
o
o
n
n
l
l
a
a
r
r
i
i
n
n
i
i
 
 
v
v
a
a
 
 
t
t
a
a
s
s
h
h
q
q
i
i
 
 
q
q
u
u
r
r
i
i
l
l
m
m
a
a
l
l
a
a
r
r
 
 
b
b
i
i
l
l
a
a
n
n
 
 
a
a
m
m
a
a
l
l
l
l
a
a
r
r
n
n
i
i
 
 
b
b
a
a
j
j
a
a
r
r
u
u
v
v
c
c
h
h
i
i
 
 
q
q
u
u
y
y
i
i
 
 
d
d
a
a
r
r
a
a
j
j
a
a
l
l
i
i
 
 
d
d
a
a
s
s
t
t
u
u
r
r
l
l
i
i
 
 
v
v
a
a
 
 
a
a
p
p
p
p
a
a
r
r
a
a
t
t
l
l
i
i
 
 
u
u
z
z
a
a
t
t
i
i
s
s
h
h
l
l
a
a
r
r
n
n
i
i
 
 
q
q
a
a
y
y
t
t
a
a
 
 
i
i
s
s
h
h
l
l
a
a
s
s
h
h
;
;
 
 
 
 
 
 
     11-Mavzu:Stchorchik regisrtlar 
                 Reja : 
       1)Schotchik registrlar haida 
       2)O’nli schotchiklar 
       3) Reversiv schyotchiklar 
           Kirish  yo’li  impulslarini  sanashga  mo’ljallangan  E'HM  uzeli  schyotchik  deb  ataladi. 
Ularni sanoq sistemasi asosiga, qanday maqsadda ishlatilishiga, sanash amalini tashkil qilish 
usuliga,  honalararo  bog’lanishni  qurish  usuliga  hamda  ularni  qurishda  ishlatiladigan 
e'lementlar turiga qarab farklash mumkin. 
Sanoq  sistemchsi  asosi  bo’yicha  schyotchiklar  ikkili  sanoq    sistemasida  ishlovchi 
schyotchiklarga (sanash moduli 2
P
 ga teng, bu erda p - schyotchik honalari soni) va ihtiyoriy 
asosli  (sanash  moduli  yoki  sanash  koe'ffisienti  K
cr
  ikkining  darazhasiga  karrali  bo’lmagan) 
schyotchiklarga  bo’linadi.Qanday  maqsadda  ishlatilishiga  qarab  jamlovchi,  ayiruvchi  va 
reversiv schyotchiklarga ajratiladi.Sanash amalini tashkil qilish bo’yicha sinhron va asinhron 
schyotchiklar  bo’ladi.  Honalararo  bog’lanishni  qurish  usuliga  qarab  ketma-ket,  boshdan-
oyoq parallel va gruppali ko’chirishli schyotchiklarni farqlash mumkin. 
Schyotchiklarda  asosan  triggerlar  ishlatilsa-da,  ularni  mantiqiy  e'lementlari  yordamida  ham 
qurish mumkin. Bunday schyotchiklar kombinacion schyotchiklar nomini olgan. 

Download 3,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   127




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish