Mikroorganizmlar morfologiyasi

1.3. Bakteriya hujayralarining shakllari va morfologik tiplari
Eukariotlar va prokariotlar. Mikroorganizmlarning ko‘p-chiligi bir hujayralidir. Bakteriya hujayrasi tashqi muhitdan hu-jayra po‘sti, ba’zan esa faqat sitoplazmatik membrana bilan ajralib turadi. Hujayra ichida har xil strukturalar mavjud. Hu-jayra tuzilishiga qarab, organizmlar ikki tipga – eukariot va prokariot hujayrali organizmlarga bo‘linadi. Agar mikroor-ganizm haqiqiy (chin) yadroga ega bo‘lsa, unday hujayralarga eukariot hujayrali organizmlar deyiladi (grekcha eu – chin, kario – yadro demakdir).

Eukariotlarga zamburug‘lar, suvo‘tlari, sodda hayvonlar – protistlar kirsa, prokariotlarga bakteriyalar va ko‘k-yashil suvo‘t-lari (sianobakteriyalar) kiradi. Eukariotlar hujayrasida yadro va unda 1-2 yadrocha, xromasomalar, mitoxondriy, ribosomalar, fotosintez jarayonini olib boruvchi organizmlarda esa xlorop-lastlar, Golji apparatlari, DNK, RNK va oqsillar mavjud. Ribo-somalari esa 80 S ni (Svedberg koeffitsiyenti) tashkil qiladi.

Yadro apparati sodda (diffuz holda) bo‘lgan mikroorga-nizmlar prokariotlar deyiladi. Prokariot hujayralarda yadro bilan sitoplazma orasida aniq chegara yo‘q, yadro membra-nasi bo‘lmaydi. Ularda DNK maxsus strukturaga ega emas. Shuning uchun prokariotlarda mitoz va meyoz jarayonlari amalga oshmaydi. Ribosomalari esa 70 S ni tashkil qiladi. Mitoxondriya va xloroplastlarga ega emas. Mitoxondriy vazi-fasini mezosomalar (sitoplazmatik membranadan hosil bo‘l-gan struktura) bajaradi.