“Микроиқтисодиёт” фанининг амалий машғулотида “Ишлаб чиқариш харажатлари” мавзуига бағишланган

II ЛОЙИҲА МАТНИ


МУҚАДДИМА
Азиз талабалар, маърузаларда эшитган ёки мустақил равишда ўқув қўлланмалардан фойдаланиб ўрганган бўлсангиз, ишлаб чиқариш харажатлари яратилиши кутилаётган товар ва хизматларнинг хажмига бевосита боғлиқдир. Яна шу нарсани кўп бора таъкидлаган эдикки, иқтисодчи ишлаб чиқариш харажатларига фирманинг молиявий балансига қизиқадиган бухгалтерга ўхшаб қарамайди. Бухгалтерлар фирма молиясини ретроспектив тарзда тушунишга мойил бўладилар, чунки улар актив (кирим) билан пассив (чиқим)ни назорат қилишлари ва ўтмишдаги фирма фаолияти самарадорлигини баҳолашларига тўғри келади.
Иқтсодчилар ва раҳбарлар, аксинча, фирманинг истиқболи билан қизиқадилар. Улар келгусидаги харажатлар ва уларни қандай пасайтириш ҳамда самарадорликни қандай ошириш тўғрисида қайғурадилар. Уларнинг наздида асосий муаммо- ишлаб чиқариш ресурсларига кетаётган сарфиётни оптималлаштириш иборатдир.
Тақдим қилинаётган мазкур топшириқ, айнан юқорида биз зикр этган масалаларга бағишлангани боис долзарблик касб этади. Шунинг билан бирга, муаммоли вазиятни қамраб олган ушбу топшириқни ечиш давомида сизлар қуйидагиларга:

• 
  ўтилган мавзуларни мустахкамлашга;
  
• 
  тасаввурларингизни тушунча даражасига келтириш имкониятига;
  
• 
  харажатларни туркумлашга;
  
• 
  ўртача харажатларни ҳисоблаш ва чекли харажатларнинг мохиятини англаб етишга эришасизлар.
  

Келинг энди сизларга “Ишлаб чиқариш харажатлари” тўғрисида эгаллаган билимларингизни текшириб кўриш ва баҳолаш мақсадида реал хаётимиздан олинган материаллар асосида яратилган муаммоли вазиятимизни тақдим этамиз. (Шартни диққат билан ўқиб чиқишларингиз талаб этилади!)
ИШЛАБ ЧИҚИЛГАН МАММОЛИ ВАЗИЯТ
Хурматли толиби илм тасаввур қилингки, Сизни Тошкент вилояти Янги йўл шахрида фаолият юритаётган озиқ-овқат корхонаси бўлмиш, “БИОКИМЁ” ОАЖнинг бош раҳбари мутахассис сифатида ёрдамга чорлади. Сизда тасаввур ҳосил бўлиши учун жамият раҳбари корхонананг тарихи билан боғлиқ ҳамда бугунги кунда нечоғли аҳамиятга эга бўлган ва ихтисослашув даражаси акс этган тубандаги маълумотлар билан таништирди.

Тошкент вилояти Янги йўл шахридаги “БИОКИМЁ” ОАЖ республика миқёсида йирик ишлаб чиқарувчи заводлардан бири ҳисобланади. Бу ташкилот 1957 йилда ташкил топган бўлиб, спирт маҳсулотини ишлаб чиқаришга ихтисослашгандир. Ташкил этилганда қуввати бир йилда 170,0 минг дал техник спирт ишлаб чиқаришга қодир деб белгиланган эди.
Спирт припаратининг асосий наменклатураси бўлиб, “Етил” ва “Метил” маҳсулотлари ҳисобланади. Дастлаб тўлалигича давлатга қарашли бўлган завод, мустақиллигимиздан сўнг очиқ турдаги акциядорлик жамиятига айлантирилди. Хозирда, умумий акцияларнинг 51 фоизи давлатнинг хиссасига тўғри келади. Хукумат қарори билан 1992 йилда “БИОКИМЁ” ОАЖ да буғдойни қайта ишлаб озиқ-овқат спиртини ишлаб чиқиш учун янги қурилиш мажмуи бошлаб юборилди. 1998 йилда бошланган цех тугатилиб ишга туширилди ва йилига 821.4 минг декалитрга тенг озиқ-овқат спиртини ишлаб чиқариш қувватига эга бўлинди.
Ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларнинг асосий истеъмолчиси бўлиб, Ўзбекистон “ВИНО-САНОАТ” холдинг компанияси ҳисобланади. Заводнинг эгаллаб турган майдони 22 га ни ташкил этади. Бугунги кунда, заводда ўртача 470 киши меҳнат қилмоқда.
“БИОКИМЁ” ОАЖ ташкилий тузилмаси ва ишлаб чиқариш харажатларининг умумий занжирли боғлиқлигига доир схемалар қуйида берилган:

“
“БИОКИМЁ” ОАЖ ташкилий тузилмаси

1-ЧИЗМА
БИОКИМЁ” ОАЖ ТАШКИЛИЙ ТУЗИЛМАСИ