Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

12.4. Ish haqi stavkalari differensiatsiyasi (tabaqalashuvi). 
 
Biz yuqoridagi mulohazalardan ish haqini o‗zgarmas deb qaradik. Amalda 
o‗rtacha ish haqi mutaxassisliklar bo‗yicha ham, tarmoqlar bo‗yicha ham, hattoki 
bir xil ishni bajaruvchi ishchilar bo‗yicha ham farq qiladi. Masalan, 
avtomobilsozlik tarmog‗ida ishlaydigan ishchilarning o‗rtacha ish haqi, qurilish 
sohasida ishlaydigan ishchilarning o‗rtacha ish haqlaridan farq qiladi, xuddi 
shunday kimyo tarmog‗idagi o‗rtacha ish haqi ham engil va oziq-ovqat sanoatidagi 
o‗rtacha ish haqidan farq qiladi. Poliklinikada ishlovchi har xil kategoriyadagi 
W
W
N
W
M
W
e
MRC
L
L
0
S
L
L
e
D
L
MR
N
L
M
E
0
E
M
L
N

---

305 
vrachlarning ish haqi ham bir xil emas. Yuqori kategoriyali vrach past kategoriyali 
vrachga qaraganda ko‗proq maosh oladi. 
Ushbu farqning tagida, insonlar qobiliyatining xilma-xilligi, ma‘lumoti, bilimi, 
tajribasi, malakasi yotadi. Bulardan tashqari, ular bajaradigan ishlarning turi ham, 
ular oladigan daromadlarga har-xil ta‘sir qiladi. Ishning murakkabligi, ishlab 
chiqarishning inson hayoti uchun zararli bo‗lishi, ushbu sohada ishlovchilarning 
ish haqida ushbu zararni qoplaydigan qo‗shimcha ish haqida o‗z ifodasini topadi. 
Quyidagi 12.16-rasmda ishning og‗irligi va zararligi uchun to‗lanadigan 
qo‗shimcha ish haqi ko‗rsatilgan. 
12.16-rasm. Har xil ish sharoitidagi ish haqi. 
Bu yerda og‗ir ishni bajaruvchi, qo‗shimcha 
ish haqi oladi, 
.