Mikroiqtisodiyot va makroiqtisodiyot

12.1-rasm. Chekli mehnat daromadliligi grafigi 
MR
MP
MRP
t
t


xarajat 
I 
II 
Ish vaqti 
(soatlarda) 

---

292 
I chiziq raqobatlashgan iste‘mol bozoridagi firmaning 
chizig‗i (bu yerda 
firma monopol hokimiyatga ega emas). II chiziq iste‘mol bozorida monopol 
hokimiyatga ega bo‗lgan firmaning 
chizig‗i. Monopol hokimiyatga ega 
bo‗lgan firma ko‗proq mahsulot sotish uchun tovar narxini tushirishi mumkin. 
Natijada MR
bo‗ladi va ishlab chiqarish hajmi oshishi bilan MR kamayib 
boradi. Demak, MR va MP
L
chiziqlari pastga yotiq bo‗lgani uchun 
chizig‗i 
pastga tomon yotiq bo‗ladi. Agar biz monopol hokimiyatga ega bo‗lgan firmaning 
mehnatni chekli daromadliligini monopol bo‗lmagan firmaning mehnatni chekli 
daromadliligi bilan solishtirsak 
, 
bu yerda 
- monopol hokimiyatga ega bo‗lgan firmaning mehnatini
chekli daromadliligi; 
- monopol hokimiyatga ega bo‗lmagan raqobatlashuvchi firmaning 
mehnatini chekli daromadliligi. 
Bundan kelib chiqadiki, har qanday ish haqida iste‘mol bozorida monopol 
hokimiyatga ega bo‗lgan firma, monopol hokimiyatga ega bo‗lmagan firmaga 
nisbatan kamroq ishchi yollaydi. 
Mehnatni chekli daromadliligi 
dan ishchilarni yollashda foydalanishi 
mumkin. Agar firma o‗z foydasini maksimallashtiradigan bo‗lsa, u ishchilarni 
yollashni Mehnatni chekli daromadliligi ish haqiga teng bo‗lgunga qadar davom 
ettiradi. 
,
(12.3) 
bu yerda W- ish haqi. 
Agar MRP
L
bo‗lsa, firma qo‗shimcha ishchi kuchini yollab, o‗z foydasini 
oshirishi mumkin. 
Ushbu shart quyidagi 12.2-rasmda ifodalangan. 
Mehnatga bo‗lgan talab D
L
, MRP
L
chizig‗i bilan ustma-ust tushadi. D
L
 
talab 
chizig‗iga ko‗ra, mehnat narxi pasaygan sari unga bo‗lgan talab ham ortib boradi 
va aksincha.
P
L
L
L
M
L
MRP
P
MP
MR
MP
MRP





M
L
MRP
P
L
MRP
W
MRP
L


---

293