Mikroiqtisodiyot

N 

Taqqoslash jihatlari 

Raqobatchilar 

A 

B 

S 

1 

Sifat 

 

 

 

2 

Miqdor 

 

 

 

3 

Narx 

 

 

 

4 

Assortiment 

 

 

 

5 

Servis 

 

 

 

6 

Reklama 

 

 

 

7 

Mustahkamligi 

 

 

 

8 

Imedji 

 

 

 

 

 

 

Biznes rejada “PERSONAL” bo’limi ham asosiy o’rin tutadi. Chunki siz 

rejalashtirayotgan faoliyatingizni kimlar bilan ( mutaxasisligi, malakasi, mahorati) 

qanaqa maosh to’lash sharti bilan, doimiymi yoki o’rindoshlik  asosidagi shartlar 

bilan amalga  oshirishingiz faoliyatingiz natjasiga  katta ta’sir o’tkazadi. 

Shuningdek tashkilotlarning samaradorligi xodimlarning to’g’ri jalb qilish  

siyosatiga ko’p jihatdan bog’liq. 

Faoliyatingiz uchun talab qilinayotgan ishchilar soni aniqlangandan keyin kadrlarni 

tanlash va ishga qabul qilish bosqichini amalga oshirish mumkin . 

      Xodimlarni ishga qabul qilingandan so’ng, ular bajaradigan vazifalar  va 

funktsiyalar tushuntirilishi lozim. 

Ishga qabul qilinayotgan xodimning quyidagi xislatlariga jiddiy e’tibor qaratish 

lozim: 



  tajribasi(hayotiy,ish); 



  kasbiy bilimi(nazariy) 



 

kasbiy amaliy ko’nikma va mahorati, 



  shaxsiy xislatlari, 



  psixologik xislatlari, 



 

sog’ligi va ishchanligi, 



  malaka darajasi, 



  xodimning karyerasi, 



  qiziqishlari, 



  kamchiliklari, 



 

mehnatga haq to’lash. 

 

---

 

62 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mahsulotingiz  realizatsiyasini maksimallashtirish  uchun siz o’zingizning bozoringizni  

tanlashingiz  va  uni  o’rganib  chiqishingiz  lozim. Bozorni tanlash uchun siz 

avvalanbor  bugungu mijozlaringiz mavjud bozorni tanlashingiz kerak, shuningdek 

kimda  sizning mahsulotingizga   ehtiyoj borligini aniqlab shu segmentdagi  mijojalar  

bozoriga xizmat qilishingiz lozim.Siz xizmat qilmoqchi bo’lgan segmentni tanlab 

bo’lgandan Bozor tanlangandan so’ng  uni chuqur  o’rganib chiqish lozim.   Bozorni 

tahlil qilishning asosiy  yo’nalishlari quyidagilardir: 



 

bozor sig’imini baholash; 



  bozorni segmentlash; 



 

bozor  o’zgarishlari  va rivojlanish tendensiyalari  tahlili( iqtisodiy, fan texnika, 

demografik, ekologik, qonunchilik kabi omillar tahlili.) 



 

bozor tuzilmasini o’rganish, 



  sotuv hajmini bashorat qilish. 

 

BOZOR  SIG’IMI – belgilangan darajada va baholarda tovarni sotish  imkoniyatlari 

tushuniladi. 

Bozor sig’imi tadqiqotlari  kutilayotgan sotuv hajmini  bashorat qilishga  imkon beradi. 

Bozor sig’imining  ikki  xil darajasi mavjud:  

1.  Potensial; 

2.  Real  

Potensial bozor sig’imi xonadonlar va davlat ehtiyojlari yig’indisi bilan  aks ettirilsa , real  

bozor sig’imi bu haqiqatda sotilgan Tovarlar miqdoridir. 

     BOZOR SEGMENTI – bu bozorni muayyan  ko’rsatkichlar asosida  guruhlarga 

ajratish. Segmentlash obyekti bu birinchi navbatda iste’molchilardir. 

So’ng   raqobatchilarni  tahlil  qilishimiz  lozim. 

Shu  maqsadda siz  quyidagi kriteriyalarnni o’rganib chiqishingiz kerak: 

1.  Asosiy raqobatchilaringiz kimlar? 

2.  Ularni kamchiliklari va yutuqlari qanday? Kuchli va kuchsiz  jihatlari nimadan 

iborat?  

3.  Ularning sizga nisbatan afzalliklari? Sizning ularga nisbatan afzalliklarii? 

4.  Raqobatchi tovarlar yoki xizmatni taqqoslash? 

Raqobatchilarni tahlil qilishda siz quyidagi jadvaldan foydalanasiz. 

Biznes rejada siz albatta  raqobat strategiyangizni ko’rsatishingiz kerak: misol 

raqobatchiga nisbatan sifatni yaxshilash orqali, narxni kamaytirish orqali, servis xizmatni 

joriy qilish yoki uni yaxshilash orqali. 

Xulosa qilib aytsak biznes rejaning bu bo’limida siz bozrni tahlil qilib uning sig’imini , 

segmentlarini, raqobat muhitini  o’rganib  raqobat strategiyangizni  tanlab ko’rsatishingiz 

lozim. 

 

---

 

63 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Biznes rejani tuzishda, shuningdek yaxshi foydani ta’minlashda korxonaning 

MARKETING SIYOSATI asosiy omillardan biri bo’lib, u juda  katta mehnat talab 

qiladi. 

      Uning eng asosiy vazifasi bozorning kutiladigan  o’zgarishlarini oldindan ko’ra 

bilish  va shu bilan birga o’zgarishlarga o’z vaqtida moslashish. 

  Ko’pgina korxonalar  iste’molchi uchun kerakli  Tovar ishlab chiqara turib, marketing 

siyosatini to’g’ri  amalga  oshira olmaganliklari  tufayli  bankrotlikka uchragan, shuning 

uchun to’g’ri tuzilgan marketing rejasi 50% muvaffaqiyatni ta’minlaydi. 

      Eng avvalo siz  o’z biznesingizning  mijozni jalb  qiluvchi    xususiyatini aniqlab uni 

ko’rsata olishingiz  lozim , misol: yutuq e’lon qilish, xizmat qilish  kafolati muddatini   

oshirish, bepul qadoqlash, servis xizmat ko’rsatish  va h.o. lar  

     Biznes rejaning  marketing  bo’limini  tuzish uchun siz   quyidagi savollarga  javob 

berishingiz lozim: 



 

Siz o’z mahsulotingizni bozorda qanday tartibda sotasiz?( korxona marketing 

strategiyasi). 



 

Siz o’z mahsulotingiz yoki xizmatingizga  qanday tartibda narx belgilaysiz? 



  Siz qanaqa reklama siyosatini yurgizasiz? 



 

Sotish hajmining doimiy  o’sishiga qanday erishasiz? 



  Qanaqa va qanday servis xizmatini tashkil qilasiz? 



 

Servis xizmatiga qancha mablag’ sarflaysiz? 



  Siz korxonangiz va  mahsulotingiz  nufuzini  qanday ko’tarmoqchisiz.  

        Mukammal tuzilgan marketing rejasi yuqori daromadni ta’minlaydi. 

Avvalanbor siz realizatsiya bozoringizni  o’rganib chiqib, mahsulotingizga  aynan bu 

bozordagi talab  qanday. Siz  iste’molchi sifatida qanday yo’l tutgan bo’lar edingiz. 

Shunday nuqtai nazar bilan  siz ishlab chiqaradigan mahsulotingizning yoki 

xizmatingizning  to’liq ko’rsatkichlarini baholashingiz mumkin.  

     Shuningdek narx  shakllanishiga ta’sir qiluvchi omillarni o’rganib chiqishingiz 

kerak: 

3.  Qiymat,2.Talab va taklif orasidagi nisbat,3.Tovar nafliligi,4.Raqobat muhiti