Mikrobiologiyada laboratoriya mashg’ulotlari

HAVODAGI  MIKROORGANIZMLARNI  MIQDORINI 
ANIQLASH 
Mashg'ulotni  o'tish  tartibi:    Havoni  mikroorganizmlar  bilan 
ifloslanganligini  aniqlaydilar.  Brigada  usulida  3-4  kishi  uslubiy  
ko'rsatmaga  asosan  havo  mikroflorasini  aniqlashni  o'rganadilar. 
Tadqiqot  natijalarini  daftarlariga  yozib  boradilar.  Petri  likobchalarida 
o'sgan    mikroorganizmlardan    preparat  tayyorlanib,    mikroskopda  
ko'radilar. 
Kerakli  asboblar  va  reaktivlar:  GPA  va  kartoshkali  agar 
solingan    Petri  likobchalari.    Termostat.  Mikroskop,  buyum    va  
qoplag'ich  oynachalar  Immersion  moy, mikrobiologik  sirtmoq. 
 
 Havodagi  mikroorganizmlar    miqdori    bir  nechta    usullarda 
aniqlanadi.    Eng    oddiy    usul    bu  -    Kox    usulidir.          Bu  usul  bilan 
havodagi  mikroorganizmlarning  soni  va  turlarini    taxminan  aniqlash 

---

 
57 
uchun  sterillangan  Petri  likobchasiga    suv  hammomida  isitilib 
suyultirilgan  oziqa  muhiti  quyilib,  spirt  lampasi  alangasi  yoniga  
qo'yiladi;  oziqa  muhit  likobchada    qotgandan  so'ng  havo  
tekshiriladigan  joyga  olib    borib,  ma'lum  vaqtgacha  (5-10  daqiqa) 
qopqog'i  ochib    qo'yiladi.  Shu  vaqtda  havodagi  mikroorganizmlar 
likobchadagi qopqog'ini yopib, tagiga havo ekilgan kuni, necha daqiqa 
ochiq  qoldirilganligini,  talabaning  ismi  sharifi  yozilib,  to'ntarilgan 
holida    termostatga  qo'yiladi.  Shuning    uchun ham  bu    usulni  havoni  
cho'ktirib ekish usuli deyiladi. 
Likobcha    ma'lum  vaqtdan    keyin  termostatdan    olinib,  muhit 
yuzasida    unib  chiqqan  mikroorganizm  koloniyalari    sanash  taxtasi 
yordamida sanalib, 1m
3
 havodagi mikroorganizmlarning umumiy soni 
aniqlanadi.                               
-  likobchadagi  muhitning  sathi  πr
2
  (π=3,14;    r-  likobchaning    
radiusi) formulasi bilan aniqlanadi. 
- 1 dm
2
 sathdagi  koloniyalar soni aniqlanadi; 
- 1m
3
 havodagi mikroorganizmlarning soni hisob qilinadi. 
 
Masalan:    Petri  likobchasining  diametri    9  sm  bo'lib,  unda  28  
mikroorganizm koloniyasi  unib  chiqqan. 
1)   Petri likobchasining sathi aniqlanadi (3,14 x 4,52 yoki  3,14 
x 20,25=63,6 sm
2
). 
2)   1 dm
2
    1  sathdagi koloniyalar soni aniqlanadi (1 dm
2
  =100 
sm
2
 yoki 10 litr  havoga  tengdir), bunda  quyidagi tenglama tuziladi:  
 
28 to’plam - 63,6 sm
2 
Х to’plam -  100 sm
2 
 
44
6
,
63
100
28
X
 to’plam
 
3)  1  m
3
    (1  m
3
=1000  litr  ga  teng)  havodagi  mikroorganizmlar 
sonini bilish uchun quyidagi tenglama tuziladi: 
44 – 10 litr 
Х – 1000 litr 
4400
10
1000
44
X
 
Demak,   1 m
3
 havodagi 4400 mikroorganizm  borligi aniqlanib, 
quyidagi jadvalga yoziladi. 

---

 
58 
 
Tekshirilgan 
joy 
 
Unib 
chiqqan 
koloniyalar 
soni 
Likobchaning 
sathi 
Mikroorganizmlar 
soni 
10 l 
havoda 
1m
3
 
havoda 
Auditoriya  
№409 
28 
63,6 
44 
4400 
Havodagi  mikroorganizmlarni  tekshirishda  yana  quyidagi 
usullardan ham foydalaniladi: 
 Sedimentasion  usuli.  Ikkita  agarli  oziqa  quyilgan  Petri 
likobchasi  ochiq  holda  60  daqiqa  davomida  stol  ustiga  qo’yiladi. 
So’ng    24-26ºS  da  termostatga  joylashtiriladi.  Ikkala  likobchalardan 
o’sib chiqqan koloniyalar soniga qarab natija chiqariladi. 250 dan kam 
koloniya o’sib chiqsa, havo toza hisoblanadi. 
 Koloniyalar  soni  250-500  ta  bo’lsa,  havo  o’rtacha  ifloslangan, 
agar 500 dan ortiq bo’lsa  nihoyatda ifloslangan bo’ladi. 
 
 
 
 
Havodan sedimentasion usulda 
GPA oziqa muhitiga ekilgan 
bakteriya koloniyalari 
Krotov apparati