Mikrobiologiya va immunologiya

Vidal reaksiyasi qo‘yilishining prinsipial sxemasi: 
 
Ingredientlar 
Tekshiriluvchi zardob suyultirilmalari 
AN 
ZN 
1:25 
1:50 
1:100 
1:200 
1:400 
1:800 
Fiz. eritma, ml 
- 
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
Bemor zardobi 
(1:25), ml 
1,0 
1,0  
1,0 
1,0 
1,0 
1,0 
- 
1,0 
Diagnostikum, 
tomchi 
2 
2 
2 
2 
2 
2 
2 
- 
 
Reaksiya  O  va  N  qorin  tifi  diagnostikumlari  va  ON  paratif  A  va  V 
diagnostikumlari bilan o‘tkaziladi. 

---

88 
 
Kichik  yoshdagi  bolalarda  Vidal  reaksiyasi  past  titrlarda  musbat  bo‘lishi 
mumkin,  shuning  uchun  zardobni  1:25  dan,  kattalarda  esa  1:100  dan  boshlab 
suyultirish kerak. 
Qorin  tifi  yoki  paratif  bilan  kasallangan  bemorlarda,  agglyutininlar  qonda 
kasallikning 4 kuni paydo bo‘lib va 8-10 kuniga kelganda keskin ko‘payib ketadi. 
Ularning  miqdori  kasallikning  2-3  haftasida  ham  ko‘payib  turadi  va  sog‘ayishni 
boshlanishida  eng  yuqori  ko‘rsatgich  nuqtasiga  etadi.  Emlanmagan  odamlarda 
Vidal  reaksiyasini  musbat  natijasi  bo‘lib,  klinik  ko‘rsatkichlari  mos  bo‘lganda 
1:100  suyultirilmadagi  agglyutininlar  titri  hisoblanadi  va  bu  ko‘rsatkichlar 
bo‘lmaganda  1:200  dan  kam  bo‘lmaydi.  Oldin  emlangan  bemorlarda  1:200 
suyultirilmadagi O-antitelolar titri ishonchli diagnostik belgi bo‘lib hisoblanmaydi. 
Bunday  bemorlarda  N-antitelolarni  diagnostik  titri  1:400  dan  kam  bo‘lmasligi 
kerak.  Qorin  tifi  kasalligida  bemor  qonida  birinchi  bo‘lib  qo‘zg‘atuvchining  O-
antigeniga  antitelolar  to‘planadi.  Shuning  uchun  faol  kechuvchi  infeksion 
jarayonning  isboti  bo‘lib,  kasallik  davrida  O-agglyutininlar  titrining  ortishi  bilan 
baholanadi.  Ayni  paytda  sekinroq  hosil  bo‘luvchi  N-antitelolar  yuqori  titrda 
rekonvalessensiya  davrida  to‘planadi,  bundan  retrospektiv  tashxislash  uchun 
foydalanish  mumkin  (anamnestik  Vidal).  Bular  o‘tib  ketgan  kasallikdan  keyin, 
uzoq muddat saqlanib, infeksiyadan keyingi immunitetni ta’minlaydi. 
Qorin  tifi  va  paratifga  qarshi  vaksinatsiya  qilinganlarda  ham  musbat  Vidal 
reaksiyasi  kuzatiladi  (privivkali  Vidal).  Privivkali  Vidalning  farqlovchi  belgilari 
bo‘lib  hisoblanadi:  hamma  4  diagnostikumga  antitelolar  registratsiyasi  va  qayta 
tekshirishlarda antitelolar titrining ortishi yo‘qligi. 
Qorin  tifi  va  paratiflarning  3-haftasida  bemorning  najasi  va  peshobi  bilan 
ko‘p  miqdorda  qo‘zg‘atuvchilar  tashqariga  chiqariladi.  Bemorning  najasini  ekib, 
undan hosila ajratib olish koprokultura, peshobdan kultura ajratish esa urinokultura 
deyiladi. 
Bemor  najasi  va  peshobi  safroli  bulonga,  Myuller,  Ploskirev,  elektiv 
muhitlarga  yoki  vismut-sulfidli  agarga  ekiladi.  Ajratib  olingan  sof  hosilalar 
gemokulturadek identifikatsiya qilinadi.  

---

89 
 
Suvda  kasallik  qo‘zg‘atuvchilari  kam  miqdorda  bo‘ladi,  ularni  aniqlashda 
suzg’ichlash usulidan foydalaniladi. 
Suvdan  qo‘zg‘atuvchilarni  ajratib  olish  uchun  2-3  ml  suv  maxsus  filtrdan 
o‘tkaziladi, so‘ng filtrlar vismut-sulfidli Petri  kosachasiga qo‘yilib termostatda 48 
soat  saqlanadi.  Agar  salmonellalar  bo‘lsa,  shu  davr  ichida  muhit  yuzasiga  qora 
rangli koloniyalar hosil bo‘ladi. Keyin identifikatsiya qilinadi. 
Shuningdek, bakteriyalarning Vi-antigenlari bilan teri-allergik sinamasi ham 
qo‘yiladi.  Ko‘pincha bu sinama bemorning sog‘ayish davrida  musbat bo‘ladi. Tez 
tashhislash maqsadida PZR, immunoflyuoressent reaksiyalaridan foydalaniladi.