Mikrobiologiya va immunologiya

Nafas yo'llaridagi mikroblar yangi tug'ilgan organizmning nafas olish yo'llarida mikroblar bo'lmaydi. Nafas ola boshlashi bilan nafas yo'llariga havodagi mikroblar kiradi. Burun shilimshiq pardasida kokklar -ko'proq stafilokokklar, streptokokklar, mikrokokklar, kamroq sarsina, diplokokklar yashaydi. Ayrim vaqtda tayoqchasimon bakteriyalar, achitqilar va mog'orlar uchraydi. Ko'pincha sog'lom hayvonlar hiqildog'i da saramas, soqov, pasterellyoz qo'zg'atuvchilari bo'ladi, hayvon organizmi kuchsizlanishi bilan bu mikrobiar kasallik qo'zg'atadi. Sil tayoqchasi o'pkaga o'tib, rivojlanishi uchun qulay sharoit topadi.
Og'iz bo'shlig'i mikroflorasi xilma-xildir. Ularning sifati va miqdori oziq xiliga hayvonning yoshiga, turiga bog'liqdir. Ko'proq sharsimon va tayoqchasimon shakldagi, kamroq burama shakldagi mikroblar uchraydi. Masalan, diplokokk, sarsina, mikrokokklar, asidofil tayoqcha, vibrionlar, spiroxeta va h.k.lar. Ayrim vaqtda og'iz bo'shlig'iga oziq bilan chirituvchi bakteriya, achitqi va mog'orlar ham kiradi.
Shirali oziqlar bilan boqilgan hayvonlar og'iz bo'shlig'idagi mikroblar dag'al oziqa bilan boqilganlarga qaraganda 10 marta ko'p bo'ladi. Boshqa hayvonlarga nisbatan cho'chqalarning og'iz bo'shlig'ida mikroblar juda ko'p bo'ladi. Qarigan cho'chqalarning og'iz bo'shlig'ida doimo spiroxetlarni uchratish mumkin, Lekin bu mikroblar yosh cho'chqalarda juda kam uchraydi.
Jinsiy organlar va siydik yo’llarining mikroflorasi. Hayvon normal sharoitda boqilganda ham uning tuxumdon, urug'don, bachadon va siydik pufagida mikroblar bo'ladi. Urg'ochi hayvonlarning qin shilimshiq pardasida mikrokokk, streptokokk, ichak tayoqchasi gruppasi bakteriyalari, sut kislotasi bakteriyalari va kislotaga chidamli tayoqchalar bo'ladi. Urg'ochi hayvon qinida shilimshiq pardasida doimo yashaydigan bakteriya Bact vaginale vulgare boshqa turdagi bakteriyalarga qarshi turish xususiyatiga ega.
Oshqozon - ichak mikroflorasi. Yangi tug'ilgan hayvon bolalarining oshqozon ichagi mikrobsiz bo'ladi. Ular dastlab oziqlanishi bilanoq oshqozoniga mikroblar tushadi va asta - sekin rivojlanib ko'payadi.
Oshqozon-ichak mikroflorasining sifati va miqdori hayvonning yoshiga, turiga , oziqlanishiga va oshqozon - ichakdagi fizikaviy - kimyoviy sharoitiga bog'liq bo'ladi. Hayvon bolasi onasini emish davrida ichakda asosan sut kislotasi hosil qiluvchi bakteriyalar yashaydi.i Yem-xashak yeb boshlaganida boshqa mikroorganizmlarning fizioiogik guruhi paydo bo'ladi. Oziq hazm qilish yo'lining mikroflorasi ikkiga bo'linadi: fakultativ mikroblar, ya'ni oziq turiga qarab o'zgaruvchi mikroblar va obligat mikroblar, ularga oshqozon - ichak yo'llari sharoitiga moslashib, u yerda doimo yashaydigan mikroblar kiradi. Antibiotiklar berib, oshqozon-ichak mikroflorasi bir me'yorda saqlanadi. Antibiotiklar katta miqdorda qo'llansa, ichakda disbakterioz holat paydo bo'ladi, ichak faoliyati izdan chiqadi.
Kavsh qaytaruvchi hayvonlarning oziq xazm qilish organida sut kislotasi hosil qiluvchi streptokokklar va tayoqchalar, ichak tayoqchasi guruhiga oid bakteriyalar, anaerob va aerob chirituvchi, kraxmal va pektin moddalarini achituvchi, kletchatkani parchalovchi bakteriya, anaerob basilla va aktinomisetlar kiradi. Juda oz miqdorda termofil bakteriyalar, aktinomisetlar, mog'or zamburug'lari va achitqilarning sporalari uchraydi. Bir kamerali oshqozon mikroflorasi kam bo'ladi. Oshqozon shirasi hosil qilgan kislotali muhitda juda kam mikroblar saqlanadi. Bu muhitga sut kislotasi bakteriyalar, achitqi, mog'or zamburug'lari, ba'zi sarsina va basilialar chidamlidir. Oshqozonda muhit neytral bo'lganida, chirituvchi mikroblar uchun qulay sharoit yaratiladi.
Kavsh qaytaruvchi hayvonlarning katta qornida mikroblar juda ko'p bo'ladi va bu yerda asosan chirituvchi bakteriyalar, har xil achitqi bakteriy alar, sporalar hosil qiluvchi fakultativ anaeroblar, 30 turdan ortiq infuzoriyalar bor. Bakteriyalar va infuzoriyalar hayvon katta qornidagi oziqlarni parchalashda qatnashadilar.
Organizmga tushgan kletchatkanmg 90%ni mikroblar parchalab-glyukoza hosil qiladi. Kletchatka almashinuvida mikroblar kletchatka va uglevodlarni achitib yantar, uksus, chumoli, sut kislotasi, etil spirti, vodorod, uglerod dioksidini hosil qiladi. Kletchatkaning 70%i katta qorinda , 17%i ko'r ichakda, 13%i yonbosh ichakda parchalanadi.
Katta qorindagi fakultativ anaeroblarning yarmi mochevina va boshqa moddalarni ammiakgacha parchalaydi, mikrob hujayrasi uni o'zlashtiradi. 75 l hajmlik qorinda sutkada 450g oqsil hosil bo'ladi. Unda yana 10 ta aminokislota sintezlanadi. Streptokokklar kraxmal va glyukozani parchalab sut kislotasini hosil qiladi. Propionibakterium avlodi bakteriyalari propion kislotasini hosil qilishda, vitaminlar sintezida ayniqsa B₁₂ ishtirok etadi.
Bifidobakteriyalar hayoti jarayonida, sut, sirka va boshqa kislotalar hosil qiladi. Aminokislotalar hamda ko'pgina vitaminlar (tiamin, riboflavin, pirodoksin, siankobalamin va boshqalar) sintez qiladi.