Mikrobiologiya va immunologiya

Nazorat savollari:

1. Hayvonlarni zararlab, biosinov qo’yishdan maqsad nima?

2. Mikroorganizmlarning virulentligi qanday shartli belgilanadi?
3. Rid va Mench usulida LD₅₀ ni aniqlash.
4. Laboratoriya hayvonlarning turlari va ularni zararlash usullarini ayting.
5. Laboratoriya hayvonlari qanday materiallar bilan zararlantiriladi.


15-M a v z u. Agglutinatsiya reaksiyasi


Mashg’ulotning maqsadi: Agglutinatsiya reaksiyasining mohiyatini bilish; probirkali agglutinatsiya reaksiyasini (AR), tomchili ARni qo’yish usullarini o’rganish.

Darsning mazmuni: Antigenlar - genetik begona moddalar, hayvon organizmiga parenteral yo’1 bilan yuborilganda sensibilizatsiya, tolerantlik va antitelolar ishlab chiqarish kabi javob reaksiyasini paydo qilib, antitelolar bilan in vivo va in vitro maxsus o’zaro ta’sirlashadi. Korpuskular, hujayrali (bakteriyalar, eritrotsitlar) va eruvchi (molekular-dispersli) antigenlar farqlanadi. Antigenlarni polivalentli - antitelolar bilan bog’ hosil qiluvchi bir qancha determinantli retseptorlari bor. To’liq qiymatli antigenlardan tashqari gaptenlar, ya’ni oqsilsiz polisaxaridlar, mikrob hujayrasi somatik antigenining lipopolisaxarid kompleksi antigenlik xususiyatiga ega.
Antitelo - qon zardobi globulinli fraksiyasining yuqori molekulali maxsus oqsillari (immunoglobulinlar). Antigen va antitelolaming in vitro o’zaro ta’siri bo’yicha - cho’kmali (agglutinin, pretsipitin), erituvchi (bakteriolizin, gemolizin) va neytrallovchi (toksinlarni zararsizlantiradi) reaksiyalar, antitelolar farqlanadi.
Diagnostik maqsadda qo’llanadigan serologik reaksiyalarda komponentlarning bittasi ma’lum bo’lishi kerak, u orqali maxsusligi tufayli boshqa komponentning borligi aniqlanadi. Serologik reaksiyalar fiziologik eritmada qo’yiladi, chunki antigen va antitelo kuchsiz elektrolit muhitda bog’lanadi.
Agglutinatsiya reaksiyasining mohiyati - qon zardobi tarkibidagi antitelo (agglutinin) maxsus antigen (agglutinogen) bilan yopishib, cho’kma (agglutinat) paydo qiladi va probirka tubida xarakterli shaklda joylashadi. Mikrob hujayrasining antigen tuzilishiga bog’liq ravishda O - somatik antigenlar mayda donador, xivchinli H-antigenlar yirik donador cho’kma paydo qiladi. Veterinariya amaliyotida AR brutselloz, listerioz, Ieptospiroz, kampilobakterioz, saimonelloz, kolibakterioz va h.k. kasalliklariga diagnoz qo’yishda ishlatiladi.
AR bir nechta usullarda qo’yiladi: probirkali (klassik) usul, tomchili, qon-tomchili, plastinkali Roz-bengal, sut-halqali. mikroagglutinatsiya usullari.