Mikrobiologiya va immunologiya

Bakteriya suspenziyasi miqdori	Zararlangan sichqonlar soni	Haqiqiy ma’lumotlar
Kumulyativ ma’lumotlar
o’ldi	tirik	o’ldi	tirik	O’lganlarini Zararlanganlariga nisbati	O’lim %
1	2	3	4	5	6	7	8
10-^2	6	6	0	14	0	14:14	100
10-^3	6	5	1	8	I	8:9	88,8
10-^4	6	2	4	3	5	3:8	37,5
10-^5	6	1	5	1	10	1:11	9
10-^6	6	0	6	0	16	0:16	0

Rid va Mench usulida LD_Si) ni aniqlash. Jadvalda ko’rsatilgan tajriba natijasining haqiqiy raqamlari 3-4, kumulyativ ma'lumotlar esa 5-6 ustunlarda berilgan. 10-² qatordagi 14 raqami shu dozada kichik doza bilan (10-³, 10-⁴ va boshqalar) zararlangan barcha sichqonlar ham o’lishi mumkin edi degan ehtimoldan kelib chiqadi: 6+5+1=14 ta sichqon, Xuddi shunday 5 ustundagi har bir dozaga qarshi, 6 ustundagi (tirik) barcha dozalar uchun kumulyativ ma'lumot aniqlanadi. Masalan, minimal dozada 10-⁶ zararlangan 6 ta sichqon tirik, ammo katta dozada zararlangandan keyin tirik qolgan barcha sichqonlar ham o’lmasligi mumkin edi. Demak, 10-⁶ dozada kumulyativ ko’rsatkich: 6+5+4+1=16 ta sichqon. Boshqa dozalar uchun ham ko’rsatkichlar shu tarzda aniqlanadi. Kumulyativ ma’lumotlarga asoslanib, har bir dozada zararlaganda o’lgan sichqonlar foizi hisoblanadi. Tajribada hech qaysi doza zararlangan hayvonlarni 50% ni o’ldirmagan, uni topish uchun matematik hisoblash kerak. Misolimizda LD₅₀ 10-² va 10-⁴ o’rtasida, ko’proq 10-⁴ ga yaqin. Farqini (37,5 dan 50% gacha) kattasiga nisbatan olib (37,5 dan 88,8% gacha) proporsionallik faktori, ya'ni 10-⁴ dozani LD₅₀ dan farqi aniqlanadi. Bu faktor suyultirish ko’paytiriladi (faktar=10, lg=l). U 1 ga teng. Uni 10-⁴ dan ayirsak LD₅₀ kelib chiqadi.
Mikroorganizmlarning patogenligi ularning boshqa xususiyatlarini o’rganib ham aniqlanadi, Masalan, plazmokoagulaza, gialuronidaza, gemolizin, fibrinolizin, lesitinaza, DNK-aza testlari mikroblarning patogenlik belgilarini namoyon qiladi.
Biosinov ko’pincha oq sichqon, kalamush, dengiz cho’chqasi, quyonlar, ayrim paytlarda tovuq, mushuk, it va yosh tabiiy moyil hayvonlar - qo’y, yirik shoxli hayvonlar va cho’chqalarda o’tkaziladi.
Laboratoriya hayvonlari maxsus xonalarda «Vivariyada» saqlanadi, Vivariyada chiqishi alohida ajratilgan karantin, sog’lom va zararlangan hayvonlar uchun bo’limlar bo’ladi. Zararlangan hayvonlar ular uchun ajratilgan alohida xonada saqlanadi. Yangi keltirilgan laboratoriya hayvonlarini veterinariya ko’rigidan o’tkazib, oq sichqonlar 10 kun, kalamush, dengiz cho’chqalari va quyonlar 21 kun karantinda saqlanadi. Vivariya kerakli anjom, laboratoriya idishlari, tarozi, termometr, hayvonlardan qon olish, zararlash, yorish va h.k. lar uchun asbob-uskunalar bilan jihozlanishi, sovuq kunlarda vivariyada harorat 12-20 C bo’lishi kcrak. Hayvonlar maxsus kataklarda saqlanadi, maxsus ratsion bilan oziqlantiriladi.
Biosinov o’tkazish uchun sog’lom, bir turda, yoshda va og’irlikda oq sichqonlar - 16 gr, dengiz cho’chqasi -250-300 gr, quyon -2, 3-5 kg tanlanadi. Ularning tana harorati o’lchanadi va belgilanadi: oq sichqon va kalamushlar anilin bo’yoqlar bilan. dengiz cho’chqasi va quyonlar temir sirg’a bilan belgilanadi. Qulay va xavfsiz ishlash uchun ular yaxshilab fiksatsiyalanadi (harakatsizlantiriladi).
Hayvonlarning zararlanadigan joyi oq sichqondan tashqari junidan tozalanadi: spirt, 5% yod eritmasi, 2% karbol eritmasi bilan dezinfeksiyalanadi. Laboratoriya hayvonlarini zararllash uchun mikrob kulturasi, uning toksini yoki patmaterial suspenziyasi qo’llanadi. Patmaterialdan suspenziya steril hovonchada yaxshilab ezib, fiziologik eritma bilan 1:5, 1:10 nisbatda tayyorlanadi.