Mikrobiologiya va immunologiya

Ajratilgan kultura serologik tipizasiyalanadi. Antigeni bo’yicha farqlanadi somatik «O» qobiqli «K» xivchinli «H» antigenlar. Biofabrikada faqat «0» antigenga diagnostik zardoblar ishlab chiqilgan. Shu bilan E.coli ning seroguruhi va serotiplari predmet oynasida tomchili usulda AR da aniqlanadi. AR ko’rsatma asosida qo’yiladi. Avval 4 ta polivalent zardob bilan, keyin monovalent zardoblar bilan qo’yiladi. Xar bir polivalent zardobga – 8 – 10 tadan monovalent zardoblar kiradi.
3. Biosinov. Uchta oq sichqonning qorin bushlig’iga sutkalik E. coli kulturasi suspenziyasi 500 mln/ml konsentrasiyada yuboriladi. 5 sutka kuzatiladi. Shu vaqt ichida bittasi o’lsa ham natija ijobiy hisoblanadi.
Biopreparatlar - giperimmun qon zardoblari, gamma globulin, poliva lent zardoblar, konsentrlangan, assosirlangan vaksinalar, koliprotektant, koli faglar qo’llaniladi.
Mamlakatimizda E. soli ning ko’pgina shtammlari va bir nechta salmonella shtammlari kulturalarini formalin bilan o’ldirilgan koli-salmonellyozli vaksina ishlab chiqilgan. Bug’oz sigirlar ikki marta emlanadi orasi 10-14 kun. Polivalentli koli-gertner-fag ham muvoffaqiyat bilan buzoqlarga enteral, teri ostiga, mo’shaklar orasiga yuborib qo’llaniladi. Antibiotiklar yoki sulfanilamid, nitrofuran preparatlar bilan qo’llanilganda uning samaradorligi yanada ortadi.
O’zbyokistonda VITI da buzoqlar kolibakteriozi va salmonellyoziga qarshi assosiirlangan radiovaksina, giperimmun zardob ishlab chiqilgan. Ular katta muvoffaqiyat bilan ishlatilmoqda.
Salmonellyoz barcha turdagi yosh hayvonlarning septik shaklida namoyon bo’ladigan, o’tkir o’tadigan yuqumli kasallikdir. Qo’zg’atuvchilari Salmonella avlodiga kiradi. Buzoqlar 3-4 haftadan 4 oylikgacha bo’lgan yoshda kasallanadi. Qo’zg’atuvchisi S.enteritidis (dublin) va S.tuphimiurium lar. Kasallik isitma va kuchli ich ketish bilan kechadi (katta yoshdagilari salmonella tashuvchi hisoblanib, kasallik klinik belgilarsiz o’tadi). Cho’chqalar 4 oylikgacha yoshda kasallanadi, qo’zg’atuvchisi S.choleraesuis, S.tuphimiurium. Qo’ylar hamma yoshida kasallanadi, ona qo’ylarda salmonel lyozli homila tashlash kuzatiladi. Qo’zg’atuvchisi S.abortusovis.Toylar ko’pincha ona qornida zararlanadi, biyalar natijada xomila tashlaydi. Ularda kasallikni S.abortusequi qo’zg’aydi. Parrandalar salmonellyozi jo’jalar hayotining birinchi kunlari va haftalarida yalpi kasallanish va o’limi bilan nomoyon bo’ladi. Tovuq homilasi va katta yoshdagi parrandalar ham kasallanadi. Qo’zg’atuvchisi S.pullorum (S.gallinarum).