Mikrobiologiya va immunologiya

Tuzuvchilar:

Dotsent Shapulatova Z.J.

Assistent Ruzikulova U.X.


6-mavzu: Tuberkulyozni labaratoriya diagnostikasi.
Mashg’ulotning maqsadi: Patmaterial olish uni joylash va labaratoriyaga yuborish qoidalari, bakteriologik tekshirish uchun patmaterialga ishlov berish (tayyorlash) usullarini o’zlashtirish. Keltirilgan patmaterialni tekshirish usullarini o’rganish.
Dasning mazmuni: Tuberkulyoz (sil) - uy va yovvoyi hayvonlar, jumladan parrandalar va odamlarning surunkali yuqumli kasalligi bo’lib, har xil organ va to’qimalarda o’ziga xos tugunlar (tuberkulalar) hosil bo’lishi bilan xarakterlanadi. Qo’zg’atuvchisini 1882-yilda R.Kox ochgan. Hozirgi vaqtda 5 turdagi tuberkulyoz qo’zg’atuvchisi ma’lum.
1.Odamlarda- Mycobacterium tuberculosis
2.Qoramollarda- M. bovis
3.Parrandalarda- M. avium
4.Sichqonlarda- M. microt ( murium )
5.Sovuqqonli hayvonlarda- M.poycilothermorum .
Qishloq xo’jalik hayvonlari va odamlar patologiyasida - Mycobacterium tuberculosis, M. bovis ,M. avium turlari muhim ahamiyatga ega. Tuberkulyoz asosan surunkali kechadi.Kasal hayvonni vaqtida aniqlash uchun tuberkulin bilan allergik usulda tekshiriladi.


Patologik material: Kasal hayvonlardan-burundan oqqan ajratma, balg’am, traxeya shilimshig’i, tezagi, siydik namunalari olinadi. O’lganidan-zararlangan organ bo’lakchalari, bronxial, tamoq, yelin usti, kurak oldi limfa tugunlari olinadi.O’lgan parrandaning jasadi yuboriladi. Patmaterial olishda aseptika, shaxsiy profilaktika, texnika xavfsizligi qoidalariga rioya qilish shart. Patmaterial olingan zahoti labaratoriyaga yuboriladi. Buning imkoni bo’lmasa 30-40% gliserinda kanservasiyalab yoki muzlatilgan holda yuboriladi.
1. Mikroskopiya: Qo’zg’atuvchi kislota-spirt-ishqorlarga chidamli bakteriyalar guruhiga kiradi.Uning qobig’ida steorin kislotalari va mumsimon maddalar bor.Bu moddalar suv, bo’yoq, kislota va ishqorlarni suvdagi eritmalarini hujayraga o’tkazmaydi. Shuning uchun ham tuberkulyoz bakteriyalari bo’yoqni qiyin qabul qiladi. Maxsus, Sil-Nilsen usulida bo’yaladi.
1.Fiksatsiyalangan surtmaga maxsus filtr qog’oz, ustidan karbolli Sil fuksini quyiladi. Spirt lampasi alangasida bug’ hosil bo’lguncha qizdiriladi va 5-7 daqiqa ko’prikchada turadi.
2.Filtr qog’ozni olib tashlab, ustiga sulfat kislotasining 3-5 % li eritmasi quyiladi. 5-7 soniya.
3.Yaxshilab suv bilan yuviladi.
4. Qo’shimcha Leffler metilin ko’ki bilan 4-5 daqiqa bo’yaladi.
5. Surtmani suv bilan yuvib, filtr qog’ozda quritiladi.
Mikroskopda kislotaga chidamli bakteriyalar-qizil, chidamsizlari ko’k rangada bo’ladi. Gram usulida bo’yalgan surtmada grammusbat, tayoqcha shakldagi, uzunligi 1,5-5mkm, diametri 0,3-0,6mkm bakteriyalar ko’rinadi. M. tuberculosis -ingichka, yengil egilgan tayoqcha, M.bovis -kalta,yo’g’on: M. avium-boshqalariga nisbatan mayda, polimorf. Surtmada bittadan, to’p-to’p bo’lib joylashadi. Harakatsiz, spora va kapsula hosil qilmaydi. Kulturadan tayyorlangan surtmada ipsimon uzun shakli ham uchraydi.