Mikrobiologiya va immunologiya

Viruslarning o‘stirilishi. 
Viruslar qat’iy hujayra ichida yashovchi parazitlar bo‘lib, organizmdan 
tashqarida to‘qima elementlari bo‘lmagan sun’iy oziqli muhitlarda o‘smaydi, 
to‘qima kulturalarida, tovuq embrionida (xorioallantois, amnion, sariqlik qopchasi) 

---

42 
va laborator hayvonlar organizmida o‘stiriladi. Virus bilan zararlangan 
hujayralarda quyidagi xususiy o‘zgarishlar ketadi: 
1.
Sitopatik ta’sir yoki effekt 
2.
Hujayra ichi kiritmalar yoki viroplastlar hosil qilish 
Babesh - Negri tanachalari - quturish kasalligida- nerv xujayralari 
sitoplazmasida, Gvarnieri va Pashen tanachalari - suv chechakda epiteliy 
xujayrasida hosil bo‘ladi. 
 
 
Viruslarning hujayra bilan o‘zaro munosabati. 
Virionnning sintezi organizmda, moyil hujayra ichida ketadi. Viruslar 
reproduksiya mexanizmi murakkab bo‘lib, bir necha davrdan iborat: 
1.
Viruslarni yutilishi (adsorbsiyasi) (murakkab viruslarning o‘simtalari, 
kapsidning oqsillari orqali) 
2.
Virusning hujayraga kirishi, bu to‘g‘risida ikki xil fikr bor: 
a) virus hujayra tomonidan “ushlanib” yutib yuboriladi, bu jarayon
viropeksis deyiladi 
b) virus oqsilli qavatdan hujayra yuzasidan halos bo‘ladi. 
3. Virusni tuzadigan komponentlarining sintezlanishi 

---

43 
4. Virus oqsillarining sintezi 
5. Virionning shakllanishi (morfogenezi) 
6. Viruslarning hujayradan chiqishi: 
a) “portlash” yo‘li; b) sizib chiqish, kurtaklanish yo‘li 
Virus hujayra bilan o‘zaro munosabatining quyidagi turlari tavofutlanadi:
1.
Produktiv tur yangi virionlar hosil bo‘ladi, hujayra o‘ladi; 
2.
Abortiv tur hujayra funksiyasi normallashadi, virus esa o‘ladi; 
3.
Virogeniya virus bilan hujayra birgalikda yashaydi, bir necha nasldan 
so‘ng hujayra o‘ladi, yangi virionlar hosil bo‘ladi.