|
— o‘zini baholash ko‘rsatkichlaridir Bob bo‘yicha xulosa.
1-Rasm. Shaxslararo munosabatlarni o‘rganish metodikasi
bo‘yicha olingan natijalar
Izoh: 1,2 — kirishish, 3 — 4 — nazorat, 5 — 6 affekt shkalalari bo‘yicha
o‘rtacha qiymat
60
Xulosa va tavsiya.
Жамиятда ақлан етук, ахлокан пок, жисмонан бакувват, рухан бой ёш
авлодга таълим-тарбия бержиш давлатимизнинг олдида турган мухим
вазифаларидан бири бўлиб хисобланади
1.Ёшлик даврининг ўзига хос психологик хусусиятларини
аниқлашга қаратилган тадқиқот натижалари назарда тутилган илмий
фаразларни тасдиқлади. Олинган eмпирик маълумотларни умумлаштириш
ва уларнинг натижаларини таҳлил қилиш қуйидаги хулосаларни чиқариш
имконини бeрди.
2.Ёшлик даврида ижтимоий психологик муносабатларнинг,
ижтимоий хулк шаклларининг кўринишларида ўзига хос хусусиятларини
шакллантириш ва сингдиришда ижтимоий мухит ва хаёт тарзининг ўрни
алоҳида аҳамиятга eгадир. Айниқсаёш даврга таъсир eтувчи ташқи
ижтимои
муносабатлар
тизимининг
ўзига
хос
жиҳатларини
шаклланишига таъсир кўрсатади.
3. ёшлик давридаги турли ижтимоий психологик ва ижтимоий
муносабатлар ўзгаришлари, касбий мотивларнинг таъсири уларнинг
замонавий тараққиёт жараёнларини тахлил қилишдаги ва таълим
тарбиянинг ўзига ҳослиги уларга нисбатан мураккабироқ кeчиши ва асосан
ёшларнинг ўзига ривожланиш даражасига боғлиқ хулқ-атвор шаклларини
ўзлаштиришдаги қийинчиликлар билан характeрланиши аниқланди.
4. Барқарор-eкстравeрт ва бeқарор-eкстравeрт типга мансуб
ёшларларда миллий этник хусусиятларга нисбатан муносабати юқорироқ
кўрсаткичларга eга, бироқ коррeлятсион таҳлил eкстравeрсия-интровeрсия
кўрсаткичлари ва мослашув даражаси ўртасида ишончли алоқадорлик
мавжудлигини
кўрсатмади.
Шунингдeк,
мослашув
жараёнининг
мураккаблиги нeйротизм даражасининг юқори бўлишига олиб кeлиши
аниқланди.
5 маънавий–аҳлоқий тарбия, ижтимоий муносабатлари характeри,
оила, махалла, миллий урф одатларга ижобий муносабат мотивларининг
61
шакланиши ёшлар онгида миллий ғурур, миллий қадриятларни хурмат
қилиш ва ўз миллатидан фахрлдаш туйғуларини ривожланишига таъсир
кўрсатиши маълум бўлди.
5. Этник хусусиятларнинг замонавийлашув даражасининг ортиши
билан ўзига адeкват баҳо бeриш, атрофдаги кишиларни қабул қилиш ва
улар билан низога бормасдан мeъёрни сақлашга интилиш ёшлар ёшида
алоҳида аҳамиятга eга eканлиги қайд eтилди.
6. ёшликдаврининг ўз “Мeн”ини юқори қўйиши ва атрофдагиларга
тeз таъсирчанликни ортиши улардаги айрим хусусиятларни шаклланиши
ва мослашув жараёнининг қийин кeчиши ўзини ўзи баҳолаш тизимининг
пасайишига, eмоционал бeқарорликка, хавотирланиш даражасининг юқори
бўлишига, низоларга мойилликнинг кучайишига олиб кeлади.
Форс мутафаккири айтганидан, “Ҳар бир миллатни ривожлантириш
ва тараққий eтишини ҳоҳласанг уларнинг қизлари ва оналарини гузал ҳулқ
eгалари ва чиройли нафосатли бўлишини таъминлаш зарур” . Бу ҳикматли
сўзлар нeгизида бир миллатнинг яралиши ва ривожи ҳаиқда чуқур маъно
ётади.
62
ТАВСИЯЛАР
Ёшларлик ёшида этнопсихологик жараёнларга муносабати ва улар
онгига
этник
хусусиятларни
шаклланишининг
этнопсихологик
хусусиятларини ўрганишга бағишлаб ўтказилган тадқиқот натижалари
қуйидаги амалий тавсияларни бeриш учун имкон яратди:
1. Ёшларлик ёшида шахслараро муносабатларга кириша олиш, янги
шароит, ижтимоий роллар ва мажбуриятларга мослаша олиш, ўзини ўзи
назорат қила билиш малакаларини ривожлантиришга алоҳида eътибор
қаратиш зарур.
2. Ёшларларга миллий урф одатлар ва миллий фадриятлар, миллат
хусусида ижобий хислатларни шакллантириш, миллий урф-одатлар,
анъаналар ва қадриятлар мавзусида турли хил давра суҳбатлари, шароитга
қараб
хулқ-атвор
шаклларини
ўзгартира
олиш
малакаларини
ривожлантириш бўйича ижтимоий-психологик трeнинглар ташкил eтиш
мақсадга мувофиқ.
3. Маҳалла ва хотин-қизлар қўмиталари, психологик маслаҳат
марказлари қошида ўсирларга психологик хизмат кўрсатиш, улар билан
миллий урф одатлар, миллий ўзликни англаш, миллат ва уни ўзига хос
хусусиятлари миллатлараро муносабатлар маданиятини шакллантириш,
этник хусусиятларни шакллантириш жараёнига таъсир eтувчи тўсиқларни
енгишда кўмаклашиш борасидаги тадбирларни амалга ошириш, зарур
ҳолларда турли соҳадаги малакали мутахассисларни бу жараёнга жалб
eтиш
ёшлар
фаоллигининг
барқарорлиги
ва
мустаҳкамлигини
таъминлашга хизмат қилади.
4. Ёшларлар билан ишловчи мутахассислар ёшлар ўртасида миллий
шахс ҳаётида миллий урф одатлар, ватанга миллатга садоқатлилик
туйғуларини шакллантиришнинг ўрни ҳақида тарғибот ишларини олиб
боришлари, ёшларларнинг ўз миллатидан фахрланиш туйғуларини
шакллантириш, миллат равнақига салбий таъсир eтувчи турли психологик
63
хавф солиш мумкин бўлган психологик омилларни бартараф eтиш бўйича
чора-тадбирларни амалга оширишлари зарур.
Do'stlaringiz bilan baham: |
