Microsoft Word yonilgi mahsulot zapasorg doc

 
          ( 3 )
 
 
bunda:  – o‘rtacha oqish vaqti; c
t
– asbob doimiysi bo‘lib, uning 
qiymati asbob pasportida ko‘rsatiladi. 
 
 
 
5.5- rasm. Moylarning qovushqoqligini aniqlash asbobi. 
 
Odatda,  qovushqoqlikning  haroratga  bog‘liqligini  aniqlash 
maqsadida  uni  uchta  haroratda  yuqoridagi  formula  yordamida 
20°C,    40°C  va  100°C  harorat  uchun  aniqlanadi  va  olingan 
natijalar jadvalga kiritiladi.  

---

 
129 
Moyning 
harorati,
 
0
C 
O‘rtacha 
oqish vaqti, 
 , sek 
Viskozimetrning 
doimiy koeffi-
tsiyenti,  c
t
 
Moyning kinematik 
qovushqoqligi 
,mm
2
/sek 
20 
 
 
 
40 
 
 
 
100 
 
 
 
 
Tekshirilgan moy qovushqoqligi bo‘yicha xulosa beriladi. 
3.  Moylarning  qovushqoqligini  haroratga  bog‘liqligi  olingan 
natijalar bo‘yicha  egri chiziq holatida grafik orqali ko‘rsatiladi.  
 
3. Moylarning alangalanish haroratini aniqlash 
 
Normal  sharoitlarida  mineral  moylar  uzoq  muddat  oksidlan-
maydi.  Lekin  50–60°C  haroratda  esa  oksidlanish  jarayoni  juda 
keskin  kechadi.  Dvigatelning  yuqori  haroratli  zonalarida  oksidla-
nish  va  termik  parchalanish  natijasida  moylar  tarkibida  avval 
uchramagan kislotalar, smolalar, asfalt moddalari hosil bo‘ladi. 
Bunda  moyning  tashqi  ko‘rinishi  xiralashibgina  qolmasdan, 
uning fizik-kimyoviy xossalari ham o‘zgaradi, natijada porshen va 
halqalarida lok-qurum hosil bo‘lishiga olib keladi. 
Oksidlanish  jarayoni  boshlanishida  moyda  erigan  holatdagi 
birikmalar  (smolalar,  kislotalar)  hosil  bo‘ladi.  Keyinchalik  ular 
erimaydigan  moddalarga  aylanadi.  Moyning  oksidlanish  mahsul-
lari va iflosliklarini erimagan holatda tutib, dvigatel detallarining ke-
rakli tozaligini ta’minlash qobiliyati uning yuvish xosslari deb ataladi.  
Moy  bug‘larining  havo  bilan  aralashib,  unga  alanga  yaqin-
lashtirganda yonib ketish xususiyati alangalanish harorati deyiladi. 
Bu  moylarni  ishga  yaroqliligini  ko‘rsatuvchi  asosiy  diagnostik 
ko‘rsatkichlardan biridir. 
Moy bug‘lanishini alangalanish harorati xarakterlaydi. Moyda 
yengil  fraksiyalar  qancha  ko‘p  bo‘lsa,  uning  bug‘lanishi  shuncha 
yaxshi  va  alangalanish  harorati  shuncha  past;  dvigatelda  esa  moy 
sarfi  oshadi  (alangalanish  haroratini  200°C  dan  140°C  gacha 
pasayishi natijasida moyning sarfi 50 % ga oshadi).  

---

 
130