Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

 
5.1.4. Motor moylarining sifatini bildiruvchi
xossalarini aniqlash va tahlil qilish 
 
1. Moylarning tashqi ko‘rinishiga qarab baholash. 
Rangi, 
tiniqligi va ularning tarkibida suv, mexanik aralashmalarning bor 
yo‘qligi. Moylarning rangini va tiniqligini shisha probirkada 
tekshiramiz. Masalan, karbyuratorli dvigatel uchun moy 10-15 

---

127 
mm probirkada yorug‘ yerda to‘q jigarrangda bo‘ladi. Lekin 
sun’iy moylar yorug‘likda ko‘kimtir rangga o‘tadi.
Moylarning xira ko‘rinishi tarkibida suv va mexanik 
aralashma borligidan dalolat beradi. Prisadkalar qo‘shilmagan 
moy 
tarkibida 
mexanik 
aralashmalar 
bo‘lmasligi 
kerak, 
qo‘shilmali moylar tarkibida esa, massasi bo‘yicha 0,15% dan 
oshmasligi lozim, chunki mexanik aralashmalar ishqalanib 
ishlovchi qismlar sirtiga abraziv ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Motor moyi tarkibida suv bo‘lmasligi zarur. Тarkibida juda oz 
miqdorda suv bo‘lganda ham mayda-mayda ko‘pik va emulsiya 
paydo bo‘ladi va bu qismlar sirtida moy pardasinining 
mustahkamligini yomonlashtiradi. 
Moylarning xidiga qarab ajratish qiyin. Ular unchalik sezilarli 
xidga ega emas, faqat ayrimlari erituvchilar yordamida tozalan-
ganda, ularning o‘ziga xos hidi moylarda qoladi. 
2. Moylarning qovushqoqligini aniqlash. 
Moylarning qo-
vushqoqligi asosiy xossalardan biri bo‘lib, bu ko‘rsatkich detal-
larning suyuqlik orqali ishqalanishini tashkil qilishda katta 
ahamiyatga ega. Motor moyining suyuq ishqalanishni ishonchli 
ta’minlay 
olish 
xususiyatini 
harakterlovchi 
muhim 
sifat 
ko‘rsatkichi uning kinematik qovush-qoqligidir. Bu ko‘rsatkich 
qancha yuqori bo‘lsa ishqalanuvchan sirtlardagi moy pardasi ham 
shuncha mustahkam bo‘ladi.
Moyning qovushqoqligi harorat pasayishi bilan keskin ortadi, 
shuning uchun uning qiymati qizigan dvigatel uzoq muddat 
ishlaganda ham past haroratda sovuq holatdagi dvigatelni ishga 
tushirganda ham suyuq ishqalanishni ta’minlaydigan darajada 
bo‘lishi kerak.
Avtomobil dvigatellarning moylash sistemalarida qo‘lla-
niladigan motor moylariining kinematik qovushqoqligi 100
0 
C da 
6-14 mm
2
/s ga teng. Kinematik qovushqoqligi 6-8 mm
2
/s bo‘lgan 
moy qishda, qovushqoqligi 10-14 mm
2
/s bo‘lganlari yozda 
ishlatiladi. 
128