Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

Ishni bajarish tartibi: 
1.Viskozimetr asbobining pastki ken-
gaygan qismiga moy to‘ldirilib kerakli haroratni egallashi uchun 
termostatga tushiriladi (5.5- rasm) va 15 minut ushlab turiladi. 
Bunda uchta harorat (20, 40, 100
o
C) uchun tajriba o‘tkaziladi. 
2. Moy asbobning pastki qismidan vakuum yordamida birin-
chi sharsimon bo‘shliqqa tortiladi. Asbobdagi (a) belgidan (b) 
belgigacha (3.2-rasm) yonilg‘ining oqib tushish vaqtini sekun-
domerda o‘lchanadi. Aniqroq natija olish uchun o‘lchash uch 
marta qaytariladi va o‘rtacha vaqti olinadi. 
Kinematik qovushqoqlik quyidagi formula orqali aniqlanadi: 

=

· c
t
 
( 3 )
 
bu yerda: 

- o‘rtacha oqish vaqti. c
t
- asbob doimiysi bo‘lib, 
uning qiymati asbob pasportida ko‘rsatiladi. 
 
5.5- rasm.
Moylarning qovushqoqligini aniqlash asbobi
 
Odatda qovushqoqlikni haroratga bog‘liqligini aniqlash maq-
sadida uni uchta haroratda (3) formula yordamida 20
0
C, 40
0
C va 
100
0
C harorat uchun aniqlanadi va olingan natijalar jadvalga 
kiritiladi.

---

129 
Moyning 
harorati,
0
C 
O‘rtacha 
oqish vaqti, 

, sek 
Viskozimetrning 
doimiy koyeffi-
tsiyenti,
 
c
t
Moyning kinematik 
qovushqoqligi 

, mm
2
/sek 
20 
40 
100 
Tekshirilgan moy qovushqoqligi bo‘yicha xulosa beriladi. 
3. Moylarning qovushqoqligini haroratga bog‘liqligi olingan 
natijalar bo‘yicha egri chiziq xolatida grafik orqali ko‘rsatiladi.
3. Moylarning alangalanish haroratini aniqlash. 
Normal 
sharoitlarida mineral moylar uzoq muddat oksidlanmaydi. Lekin 
50-60 
0
C haroratda esa oksidlanish jarayoni juda keskin kechadi. 
Dvigatelning yuqori haroratli zonalarida oksidlanish va termik 
parchalanish natijasida moylar tarkibida avval uchramagan 
kislotalar, smolalar, asfalt moddalari hosil buladi. 
Bunda moyning tashqi ko‘rinishi xiralashibgina qolmasdan, 
uning fizik-kimyoviy xossalari ham o‘zgaradi, natijada porshen va 
xalqalarida lak-qurum hosil bo‘lishiga olib keladi. 
Oksidlanish jarayoni boshlanishida moyda erigan holatdagi 
birikmalar (smolalar, kislotalar) hosil bo‘ladi. Keyinchalik ular 
erimaydigan moddalarga aylanadi. Moyning oksidlanish maxsul-
lari va iflosliklarini erimagan holatda tutib, dvigatel detallarining 
kerakli tozaligini ta’minlash qobiliyati uning yuvish xosslari deb 
ataladi.
Moy bug‘larining xavo bilan aralashib, unga alanga yaqin-
lashtirganda yonib ketish xususiyati alangalanish haroratini 
deyiladi. Bu moylarni ishga yaroqliligini ko‘rsatuvchi asosiy 
diagnostik ko‘rsatkichlardan biridir. 
Moy bug‘lanishini alangalanish harorati xarakterlaydi. Moyda 
yengil fraksiyalar qancha ko‘p bo‘lsa uning bug‘lanishi shuncha 
yaxshi va alangalanish harorati shuncha past; dvigatelda esa moy 
sarfi oshadi (alangalanish haroratini 200
0
C dan 140
0
C gacha 
pasayishi natijasida moyning sarfi 50 % ga oshadi).
130