Microsoft Word yonilgi mahsulot org doc

5.1.2. Motor moylariga qo‘shiladigan
qo‘shilmalar 
samaradoligi 
Moylarning sifatini yaxshilash, ekspluatatsion xossalarini 
oshirish uchun, ularga 15-18% gacha miqdorda qo‘shilmalar 
qo‘shiladi. Bular moylar sifatini yaxshilash uchun qo‘shiladigan 
maxsus moddalardir. Moyning qandaydir bitta xususiyatini yax-
shilaydigan qo‘shilmalar bir funksional, birdaniga bir qancha xu-
susiyatini yaxshilaydiganlari kompleks qo‘shilmalar deb ataladi. 
Dvigatelning ishonchli va uzoq muddat ishlashi uchun 
moylarga quyidagi qo‘shilmalar qo‘shiladi: 
1)
Qovushqoqlik xossalarini yaxshilash uchun 3% atrof 
qovushqoq qo‘shilmalar. Bu qo‘shilmalar spiralsimon ko‘rinishga 
ega bo‘lib, harorat ko‘tarilishi bilan yoyila boshlaydi (5.1-rasm) 
va moyning suyuqlanib ketishiga yo‘l qo‘ymaydi. 
5.1-rasm. 
Qovushqoq qo‘shilmalar

---

119 
Bunday qo‘shilmalar motor moylarining qovushqoqlik indek-
sini oshiradi, ya’ni yuqori haroratlarda moyning qovushqoqligini 
oshiradi va harorat pasayganda qovushqoqligini kamroq oshirish 
xususiyatini beradi. 
2) Qishki moylarning qotish haroratini kamaytirish uchun 1% 
miqdorida depressatorlar deb ataluvchi modda qo‘shiladi. Ular 
moyning 
qotish 
haroratini 
pasaytirish 
uchun 
ishlatiladi, 
transmissiya moylari uchun buning ahamiyati katta.
5.2-rasm.
Moyning qotish haroratini kamaytirish uchun 
qo‘shilmalar. 
Ular parafin qotib qolganda kristal to‘r hosil bo‘lishi (5.3a -
rasm)ning oldini olib, haroratni pasaytiradi, bunday haroratda 
moyning harakatchanligi saqlanib qoladi (5.3b-rasm). 
AFK-kalsiy alkinfenolit depressatori bunga misol bo‘ladi. 
Ular parafin krisatallarining o‘sishini to‘xtatib turadi, buning 
natijasida moyning qotish harorati 15-20
O
C ga pasayadi. 
5.3-rasm.