Microsoft Word yer yuzi ziyouz com doc

---

Ер юзи. Мунаввар қори Абдурашидхонов 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
1
МУНАВВАР ҚОРИ АБДУРАШИДХОНОВ 
 
Нашрга тайёрловчи — санъатшунослик фанлари номзоди Сирожиддин Аҳмедов 
 
 
ЕР ЮЗИ 
Макотиби ибтидоиянинг 3—4-синф шогирдлари учун мўътабар китоблардан интихоб 
этилиб, Туркистон шеваи туркиясинда тартиб ва таҳрир ўлинмиш жуғрофия рисоласи 
БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ 
1. Муқаддима 
Жаноби Ҳақ таъолий ҳазратлари бизни ердан яратмишдур. Чунки бизим туғулодурғон, 
ўсадурғон, тириклик қиладурғон ҳам ўлғондин сўнгра кўмиладурғон ўрнимиз шул ердур. Бас, 
ер бизим онамиз ва умрлик ватанимиздур. Бир кишиға ўз уйи ва маҳалласининг аҳволини билиб 
турмак қандай лозим бўлса, умрлик ватан аслиси бўлғон ернинг аҳволини билмак ондан 
ортуғроқлозимдур. Лекин бир кишининг умри ҳар қанча узун бўлса ҳам, ер юзини тамом 
айланиб, кўруб билолмас. Ер юзидағи инсонларни, ҳайвонларни, ҳукуматларни, шаҳарларни, 
тоғларни, чўлларни, денгизларни, наҳрларни ва шуларға ўхшаш керакли нарсаларнинг 
барчасини кўриб, билмак бир киши учун мумкин эмасдур. 
Аммо жўғрофия илмини ўқуғон кишилар бу нарсаларнинг ҳар бирини осонлик ила 
билурлар, шул сабабли ҳозирда болаларға жўғрофия киритмак, ибтидоийдан бошлаб ўрта ва 
олий мактабларғача дарс жадвалиға жўғрофия киритмак, бутун дунёдағи маданий миллатлар 
тарафидан қабул ўлинмишдир. 
2. Ернинг суврат ва ҳаракати 
Ер тарбуз ёки апельсинға ўхшаш юмалоқдир. Ер ҳеч нарсанинг
1
устида турмас, балки 
Аллоҳи таъолийнинг қудрати ила отилған тўп замбаракиға ўхшаш ҳаво орасида юруб туродир. 
Ернинг икки хил ҳаракати бор: бири — юмаланиш, иккинчиси — айланиш. Юмалағанда
2
аробанинг ғилдирағиға ўхшаб ўз ўқининг атрофида юмаланур. Ва бу ҳаракатни ҳар бир 24 
соатда бир маротаба тамом қилур. Бундан бир кеча-кундуз ҳосил бўлур. Шул сабабли бу 
ҳаракатни ҳаракати юмия (кунлик ҳаракат) ва ҳаракати меҳвария (ўқ атрофида ҳаракат) дерлар. 
Айланғонда эса қуёшнинг атрофида айланур. Бу ҳаракатини 365 кун ва олти соатда тамом 
қилур. Бундан йил ҳосил бўлур. Шул сабабли бу ҳаракатни ҳаракати санавия (йиллик ҳаракат) 
ва ҳаракати даврия (айланма ҳаракат) дерлар.