Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

fitrat, 
ya'ni
 
inson tabiati birlamchiligining bir 
bo‘lagi, bizni dunyoga keltirgan inoyat holati -muhabbatdir, ming bir mashaqqat bilan 
o‘zimiz suygan Allohga qaytish istagidir. Qur'onda: «Imon keltirganlarning Allohga 
bo‘lgan muhabbatlari esa (ularnikidan) kuchliroqdir»
[47]
, deyiladi. Bir narsaning asli 
bilmoq uni sevmoqdir. 
Kelib chiqish nuqtasiga qaytish sog‘inchli shavqdir. Buning uchun Ka'ba yerdagi ramz va 
eslatmadan boshqa narsa emas. U Islomning go‘zal va inja poetik an'anasiga xos 
umumiy motivga aylanib qoldi. Alisher Navoiy Ka'baga qarab ibodat qilish aql 
darvozalarini ochadi, degan edi: 
Bihamdik fathi abvobi ma'ni, 
Nasib et ko‘nglima fath o‘lmak ani. 
Ayni paytda Hoji Bayram Vali markazga intilgan holda bo‘shliq tomon chiqib borishni 
bunday tasvirlaydi:
Yon, ey ko‘ngil, yon, yon, ey ko‘ngil, yon, 
Yonmoqdin o‘ldi dardingga darmon: 
Parvona kibi, parvona kibi 
Sham'iga oshiq yondi bu ko‘nglim.
Demak, islom 
«Alastu birabbikum»
- «Men sizning rabbingiz emasmanmi?» degan 
da'vatga imon keltirganlar dinidir. Biz mayda, mahalliy, milliy ahdlarga amal qiluvchi 
oldingi dinlar vorislaridan farqli o‘laroq, Buyuk Ahdga amal qilamiz. Ka'ba vaqt va 
makonda o‘zligimizni topish, barcha ko‘rsatmalar ibtidosi bo‘lmish ilohiy mavjudotga 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat qilish yo‘lini bizga ko‘rsatib beradi.
Biz uning timsolida mavjud bo‘lgan ilohiy donishmandlik haqida mulohaza qilib 
ko‘rishimiz kerak. Islom hech qanday tamaddun bo‘lmagan vaqt va makonda paydo 
bo‘ldi. Qurayshiy (lar qabilasiga mansub biror) arab o‘z turgan joyidan 500 kilometr 
sharqqa, g‘arbga, shimolga yoki sharqqa yurgandagina rivojlangan madaniyatga duch 
kelishi mumkin edi. Biroq Arabiston u paytda ibtidoiy soddalik o‘chog‘i edi. Va Alloh 
subhonahu va taolo o‘zining so‘nggi xabari uchun ushbu bo‘shliqni tanladi. Bu ahdlarning 
so‘nggisi va qayta tiklangani edi. U Yer yuzisidagi barcha millatlarni birlashtirish uchun 
yuborilgan edi. 
Islomning soddaligi o‘rganilishi kerak bo‘lgan teran donishmandlikdir. Bizning aqidamiz 
to‘pori bo‘lmasligi lozim. Eng sof, yuksak va murosasiz monoteizm Allohning mavjud 
g‘oyalar ichidagi eng tushunarli g‘oyasidir. Uning ibodat tizimi xoch, ibodatxona, kohin 
yoki butlar singari oshiqcha narsalarni talab etmaydi. Ibodat uchun faqatgina inson va 
uning Rabbisi bo‘lsa kifoya. Haj va umra bizni qadim zamonlarga qaytaradi. Biz eng 
oddiy kiyimni kiyamiz va eng musaffo bino atrofida o‘zimizni ramziy markaz bilan qayta 
bog‘laydigan ibtidoiy marosimni ado etamiz. Ramazon ro‘zasi ham ma'lum bir vaqtda 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter