Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

savm ul-visol
) ga haqqi bor edi. Uning xos xususiyatlari 
asosan o‘zini har narsadan tiyishday qattiqqo‘llikdan iborat edi, ularning orasida 
ekspansiv ko‘pxotinlilikni ham ko‘rishimiz mumkin. Ba'zi bir xotinlari (Savdo, Umm 
Habiba, Maymuna) ning yoshi ul zotnikidan kattaroq bo‘lgani hami rost; Rasulullohning 
ularga uylanishini to‘g‘ridan-to‘g‘ri rahmdillik va siyosiy donishmandlik natijasi deb 
qarash kerak; biroq uning boshqa xotinlari ancha yosh edi. Rasuli akrom bunday 
ko‘pxotinliligi bilan tanaga qarshi xristiancha urushning tugaganiga ishora qilar va 
yahudiy payg‘ambarlari e'lon qilgan jinsiyatning muqaddas qadriyatini tasdiqlashdan 
charchamas edi.

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
75
Ul zotning jang maydonidagi jasoratini ham bu fazilatlaridan ajratib bo‘lmaydi. 
Payg‘ambarimizning ma'naviy kamtarligi uning qahramonligi bilan chambarchas 
bog‘lanib ketgan ediki, bu holning Yevropada misli yo‘q: oila qurmagan templar
[176]
 
ham, Kalatrava
[177]
ritsarlari ham bu borada u bilan tenglasha olmaydi. Ammo uning 
bu fazilati Krishnaning muqaddas jangchiligi xususiyatlari yoki o‘rta asrlar 
Yaponiyasining 
bushido
[178]
si bilan hamohang keladi. Samuraylar etikasi meditativ 
sokinlik, harbiy ustunlik va ayol bilan o‘zaro muhabbatni o‘zida mujassam etadi; 
erkaklikning ta'sirchan ifodasi bo‘lgan bu hol shaxsiy namuna hisoblansa-da, aksariyat 
yevropaliklarga sunnatning juda uzoq va qo‘l yetmaydigan o‘lchovi bo‘lib ko‘rinadi.
Bu bizni boshqa bir masala sari yetaklaydi. Feministlarning ta'kidlashicha, dastlabki 
xristian nikohsizligi inson tanasini dahshatli qiynoqlarga duchor etganki, Tertullian
[179]
so‘zi bilan aytganda, ayollar «shaytonning darvozasi» bo‘lgan. Bu hol «Uylanish - 
mening sunnatim, kimki mening sunnatimni bajarmasa, u mening ummatim emas», 
degan hadis tufayli islom madaniyatida chuqur ildiz otmadi. Nikoh qadr-qimmatining 
ortishi ayollarning o‘rnini zimdan yuksaklarga ko‘tarishga olib keldiki, cherkov otalari 
bokira mukammallikni afzal bilish orqali uni hal etib bo‘lmaydigan muammolar sirasiga 
kiritib qo‘ydi. Yana shunisi ham haqiqatki, nikohsizlikni himoya qilish ba'zi bir ikkinchi 
va uchinchi avlodga mansub musulmon tarkidunyochilari orasida ham urf bo‘la boshladi, 
ulardan biri Abu Sulaymon ad-Daraniy: «Kimki uylansa, dunyo darajasiga tushgan 
bo‘ladi", deyishgacha borib yetdi. Biroq bunga o‘xshash hissiyotlarga eng dastlabki 
tarkidunyochilik muhitida yo‘l berilar edi. Top Andre to‘g‘ri ko‘rsatib berganiday, 
nikohsizlikning urf bo‘lishi xristian monastirlarining ta'siri edi, uni keyinchalik normativ 
so‘fizm oqimi oqizib ketdi. Islom taraqqiy etgan o‘rta asrlarda qudsiylik va nikohsizlik 
birligini tasavvur etib bo‘lmas, xudoga intilganlarning juda oz qismigina oila qurmas, Ibn 
Taymiya esa nodir istisnolardan biri edi. 
Qadriyatlar tadriji yana xristianlikning dastlabki paytidagi vaziyatga o‘xshab ketadi. 
Olimlarning kurashlarda necha marta burni qonagan dalili, ilk xristianlarning paydo 
bo‘lishi ayollarning maqomini yaxshiladimi yoki yerga urdimi, qabilida bahs yuritadi. 
Piter Braun va ko‘plab feministlar, yerga urdi, degan qarashga moyildir. Ven 
Vizeringtonning kuzatishicha, keyingi Injil materiallari (Luka, Acts) ayollarning qadr-
qimmatini oshirish, dastlabki xristianlar munosabatlarini shakllantirgan ravvinlar (va, 
binobarin, payg‘ambarlardan so‘nggi) me'yorlaridan qochishni himoya qilib chiqqan edi.
Ammo Iso vahiyga, xususan, uning rahmdillik tarzida talqin etishga sodiq yahudiy 
payg‘ambar edi, shundan kelib chiqqan holda Iso jamoasi hayotining dastlabki paytlarida 
ayollarni yoqlovchi imkoniyatlar mavjud bo‘lgan deb taxmin qilish mumkin. O'sha jamoa 
undan oldin mavjud bo‘lgan ellinlarning ayollarga nafrati ta'siri ostida parokanda bo‘lib 
ketdi. Pavel nomalarining ba'zi bir mualliflari ellinlarning ayollarga nafratini, Mishel Fuko