Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

 usul ul-fiqhi
- yurisprudentsiyasi fanining asosiy qismi 
bunday ziddiyatlarni ushbu dinning bosh idealiga sadoqatni kafolatlaydigan izchil 

---

XXI asrda Islom: Postmodern dunyoda qiblani topish. Timoti J. Uinter 
www.ziyouz.com
kutubxonasi 
168
mexanizm yaratish orqali hal etish tomon rivojlantirildi. 
"Ta'arud ul-adilla"
("dalillarning o‘zaro ziddiyati")
atamasi eng nozik va murakkab fiqhiy tushunchalaridan 
biri ekanini islom usul ul-fiqhini o‘rganuvchi har bir tolibi ilm yaxshi biladi
[527]
. Ibn 
Qutayba singari ilk ulamolar bu masalaga butun boshli kitob bag‘ishlashni o‘z burchi deb 
bilgan.
Usul
ulamolari vahiy kelgan matnlar o‘rtasidagi ziddiyatga ularning turli talqinlari 
o‘rtasidagi ziddiyat sifatida qarash kerak, deb bilgan. Qonun egasi (Alloh)ning Rasululloh 
(s.a.v.) ga vahiy kelgan xabaridagi ziddiyatlar esa bu qolipga sig‘mas edi. Islom xabari 
Ul zotning vafotlaridan oldin mukammal tarzda nozil bo‘lgan edi; keyingi ulamolarning 
vazifasi bu xabarni o‘zgartirish emas, tafsir qilishdan iborat edi.
Ushbu tushuncha bilan qurollangan islom ulamosi murakkab matnlarni tadqiq qilar ekan, 
uni hal etishda bir qator dastlabki akademik sinov va usullarni ishga soladi. Ilk ulamolar 
yaratgan sistemaga ko‘ra, mabodo ikkita Qur'on va hadis matni bir-biriga zid kelib qolsa, 
ulamo dastlab matnlarni, ziddiyat arab tilini noto‘g‘ri talqin qilishdan paydo 
bo‘lmadimikin, degan shubha bilan lingvistik nuqtai nazardan tahlil qilishi kerak bo‘ladi. 
Agar ziddiyatni bu usul bilan bilan bartaraf etib bo‘lmasa, ulamo tekstual, huquqiy va 
istoriografik usullar bilan ulardan biri 
tax(i), 
ya'ni faqat maxsus holatlarga daxldormi 
yoki yo‘qligini, binobarin, boshqa matnda bayon qilingan umumiy printsipdan o‘ziga xos 
istisno ekani yoki emasligini aniqlashga harakat qilib ko‘rishi zarur. Faqih, shuningdek, 
Qur'on oyati faqat bir