Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
129
Masalan, Bernard Shou va Oskar Uayld yoki 20-asrdagi Britaniya ilohiyotshunosligining 
o‘ziga xos ko‘rinishi bo‘lgan yashirin unitar tamoyil (tendentsiya), kembrijlik Jeoffri 
Lampe
[482]
singari shaxslar misolida ko‘zga tashlanganiday, haqli sur'atda bemalol 
mana shu shajaraga da'vogar bo‘lishi mumkin.
Xulosa chiqaradigan vaqt ham keldi. Mening bir necha mavzular chegarasidan chiqib 
ketgan paytlarim ham bo‘ldi, ammo bunga ehtiyoj borligi aniq edi. Mening fikrimcha, 
islom nuqtai nazaridan bu dinning Britaniya hayotiga kirib borayotganini kamsonli 
musulmon jamoalarining moslashuvi haqidagi uzun tarixning yana bir bobi qilib kiritish 
mumkin. Bunday jarayon uchun islom fiqhi va tarixida yetarli misollar mavjud. Aytib 
o‘tganimday, bu borada vahhobiylik qarashlarining kuchayib borishi yagona to‘siq 
bo‘lishi mumkin. U biror jamiyatga mohiyatan kirib borgan dinga qattiq qarshilik 
ko‘rsatadi.
Britaniyaliklar nuqtai nazaridan islomning kirib kelishi mutlaqo begona dunyoqarashning 
bostirib kirishi deb emas, aksincha, mavjud turli dinlar manzarasining kengayishi deb 
qaralishi kerak. Islom bu manzaraning o‘ziga xosliklarini oldingi asrlarda shakllantirib 
bergan edi va u an'anaga begona emas. Men an'anani pelagiylik va platoncha deb 
tavsifladim. U islomning asosiy masalalarini o‘ziniki deb biladi.
Britaniyada istiqomat qilayotgan musulmonlar mana shu aloqadorlikni tadqiq qilishi va 
ommalashtirishi kerak. Britaniya musulmonlari peshvolari o‘z qavmlarining gullab-
yashnashi va integratsiyalashuvi yo‘lida nafaqat millatlararo munosabatlar komissiyalari, 
halol go‘sht masalalari va mahalliy siyosatning o‘tkinchi manzarasida, qolaversa, milliy 
madaniyatning teran strukturasida o‘z o‘rni qaerda ekanini anglab yetishlari kerak 
bo‘ladi. Britaniya musulmonlari geolog bo‘lishlari kerak, ular Buyuk Britaniya diniy 
izlanishlar borasida ko‘p izhorotlarni vujudga keltirganini va o‘shalarga haqiqiy 
mansublik hissini tuyushi mumkinligini, bular insoniyatning fundamental butunligini 
eslatib turishini tan olishlari darkor. Britaniya musulmonlari uchun o‘tmish "boshqa 
mamlakat" bo‘lishi mumkin emas.