Microsoft Word XXI asrda islom ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
116
fosh qilib qo‘yadi. Islom tarqalgan ulkan hududlardagi bunday e'tirofning aniq tabiatini 
ilg‘ab olish chet kishilar uchun ham qiyin bo‘lishi mumkin. Nazariy jihatdan qaraganda, 
uni shariatning vujudda ildiz otishiga yo‘yish samara beradi. Moris Merlo-Pontining 
nazdida, shu vujud bizni manmanlikdan xalos etadi, chunki u turli madaniyatlar o‘zaro 
qorishib ketgan yagona universal maydon hozirlab beradi
[390]
. Haqiqiy 
intersub'ektivlik
[391]
, yoki "interkorporeyti"
[392]
ning asosi bo‘lgan musulmonlik vujudi, 
sof qonunlar manzili hamda musulmon diskursining butun boshli nomotsentrik 
strukturasi tamal toshi lingvistik idealizmning, til voqelikni tasvirlab bermaydi, aksincha, 
uni hosil qiladi, degan g‘ayrishuuriy (va Qur'onga mutlaqo xos bo‘lmagan) aqidasiga 
qarshi turishda muhim ahamiyat kasb etadi
[393]
.
Geertz va postmodern kuzatuvchilar (islom) 
ummat
(i)ni keskin tarzda 
boshboshdoqlashib ketgan, deb bilishadi; yana tarixchi islom qavmi dunyosidagi har bir 
o‘ziga xoslikni (musulmonlik) vujud(i)ga asoslangan va unda tajribadan o‘tgan hamda 
matnlarda umumiy tarzda bayon qilingan mo‘‘tadil va doimiy mohiyat bilan faol 
munosabatlarda samarali deb qarashi ham mumkin. Sunniylarning oddiygina bitik 
bo‘lmagan me'yoriy ekzegetik qonuni asrlar davomida hududiy o‘ziga xoslikning ma'jusiy 
jihatlarini o‘zgartiradi va, pirovardida, ularning o‘rnini egallab olishi ham mumkin.
Agar biz islom metanarratsiyasini matndan kelib chiqqan holda, hamma ma'qullagan 
sunniy dastur nuqtai nazaridan aniqlab olsak, uni qo‘llab-quvvatlagan bo‘lamiz. 
Baydaviyning tafsiri, 
usul ul-fiqh
ga oid kitoblar va ash'ariylar yoki moturidiylarning 
dogmatik sintezlari va ba'zi bir boshqa matnlar an'anaviy islom dunyosiga hech bir 
o‘zgarishsiz tarqalib ketgan. Olganidan ko‘ra ko‘proq beradigan hamda madaniyatlarning 
tanish va izchil yo‘nalishda rivojlanishiga doimiy tarzda turtki beruvchi qonunga 
asoslanadigan din sistemasi metanarratsiya deb hisoblanishi mumkin; muqaddas 
bitiklarga muhrlangan abadiy fundamental muhokamaning o‘ziga xos ifodasi bo‘lgan 
metanarratsiyaga, nazarimda, bu o‘rinda baho berib o‘tirishga ehtiyoj yo‘q. Ushbu 
metanarratsiya Buyuk Britaniyada inglizlikning o‘ziga xos xususiyatlariga qo‘shilib ketish
jarayoni orqali qaytadan rang-baranglashdi va yo‘nalishini o‘zgartirdi. Bu jarayonga yosh 
avlod katta yoshlilardan ko‘ra «labbay» deb javob berayotgan va unga ko‘proq 
qo‘shilayotganga o‘xshaydi. Chunki katta yoshlilar qishloq joylarining o‘zga xos jihatlari 
ruhida tarbiyalangan, ular bitiklarni emas, ruhoniy shaxslarni dinning obro‘-e'tibori 
manbasi sifatida biladi. Ba'zi hollarda mana shu noto‘g‘ri tushunish xuddi Britaniyada 
yangitdan faollashib ketgan 
tariqat
larday, O'rta Sharq konservatizmi orqali an'ana 
bilan qaytadan bog‘lanishga; boshqacha aytganda, islomni o‘tmishdan ajratib olib, 
bitiklarni deb uning muqaddasligini butunlay inkor qilishga sabab bo‘lishi mumkin
[394]
. 
Ammo ikkala holatda ham Janubiy Osiyoning g‘ayritabiiy narsalar, hatto sehrgarlikka 
asoslangan jo‘n xudojo‘yligi bu o‘rinda me'yoriy an'anaviy va salafiylar
[395]
ga xos turli-
tuman skripturalizm
[396]
larga yo‘l ochib berishi mumkin. Britaniyada