Microsoft Word xulqi ogishgan bolalar psixologiyasi

Yashirin aksentuasiya - bu me’yorning eng oxirgi varianta emas, balki 
me’yorning odatdagi variantiga tegishlidir. Odatdagi o’rganilgan sharoitda ma’lum bir 
xarakter tipi kuchsiz yoki umuman ifodalanmagan bo’ladi. Hatto uzok vakt davomida 
o’smir kuzatilganda xam har tomonlama o’zaro munosobatlarda xam uning tarjimayi holi 
bilan tanilganda xam xarakterning ma’lum tapini aytish kiyindir. Ammo ushbu tip 
oyelgilari «eng kam karshilik ko’rsatuvchi joyga» yukori talablar ko’yilgan vaziyat va 
ruxiy shikastlar ta’siri ostida kutilmaganda yorkin yuzaga chiqishi kuzatiladi. Bu ikki 
aksentuasiya darajasi turli omillar ta’sirida bir-biriga o’tib turishi mumkin: Bu omillar 
ichida oila tarbiyasining xususiyatlari. ijtimoiy muhit, kasbiy faoliyat. jismonan soglik 
muxim rol o’ynaydi. 
A.Ye.Lichko 2 ta aksentuasiya tipini ajratadi. Bundan tashkari 14 aralash 
variantlarini ko’rsatadi. Har bir tipni aniklashda fakat xarakterologik xususiyatlar emas, 
balki klinik belgilar, jumladan nevropatiya, markaziy asab tizimining anorganik 
shikastlanishi, fazasi affektiv buzilishlari xam kuzatiladi. A.Ye.Lichko xam aksentuasiya 
xarakterning vaktincha o’zgarishi degan fikrda qoladi. Shu bilan birga ulardan ayrimlari 
psixik kasalliklarga utadi yoki butun umr saklanishini kayd etadi. Aksentuasiyaning kelib 
chikishida notugri tarbiyaning o’rni aloxida ta’kidlanadi. Xarakter aksentuasiyasi tiplari 
kuyidagilardan iborat: 
Gireptim-tip - bolaligidanok sho’x, to’polonchi, mustakil, jasur, o’ta eksravert 
unda kattalarga nisbatan distansiya xissi yetishmaydi. Doimo liderlikka da’vogar, 
tavakkalchilikni yoktiradi. Garchi yaxshi qobiliyat egasi bo’lsalarda xafasizliklari, tez 
chalgishlari, intizomsizliklari sababli notekis o’qishadi. Ularda odatda ko’tarinki kayfiyat 
o’z kobiliyat va imkoniyatlariga ortiqcha baho berish, lekin konun va koidalarga yengil 
qarash hollari uchraidi. 
Sikloid tip - bolaligida tengdoshlaridan fark qilmaydi. Pubertat davriga kelib 
subdopressiv faza paydo bo’lishi mumkin. Natijada kuchsiz, biror ishga kul urgisi 
kelmasligi tufayli o’kishda xam kiynala boshlaydilar. Jamoat ishlaridan bosh tortadilar, 
yolgizlikni afzal ko’radilar. Agar bu vaktda jiddiy jazolar, obro’sini to’kishlar yuzaga 
kelsa, o’tkir affektiv reaksiya, sunisidal urinishlar xam goxo uchraydi. Lekin ko’tarilish 
fazasida o’zlarini gipertim tipi kabi tutadilar. Qiziqishlar beqaror. Delinkventlik 
(qonunbuzarlikka mayillik), uydan kochish ularga xos emas. 

---

Labil-sikolid - Oraliq tip bo’lib, ularda ko’tarilish va tushish fazalari kiska, turli 
davrda yaxshi va yomon kayfiyat fazasi urin almashi bilan tavsiflanadi. 
Labil tip- asosiy belgisi sezilmas sabablarga kura kayfiyat tez-tez va sekin 
o’zgaradi. Bu tipning «Zaif zvenosi» emosional ahamiyatli bo’lgan shaxslar tomonidan 
inkor kilinishi va yaqinlarini yo’kotishdir. Vaziyatga karab kayfiyat keskin uzgaradi.