Microsoft Word xulafoi roshidiyn ziyouz com doc

RASULULLOH ALAYHISSALOM VAFOTLARIDAN KEYINGI VOQEALAR 

 

Musulmonlar o‘z payg‘ambarlari bo‘lgan Rasulullohni Rabbil olamin o‘z panohiga 

olishlikni ixtiyor qilganligini bilgan vaqtlarida ularga juda qattiq qayg‘u va musibat 

tushdi. Odamlar ikki toifaga — rost deguvchi va yolgon deguvchilarga bo‘linay deb 

qoldilar. Agar Abu Bakrni mana shunday holatda dinning hiybatini hamda Islomning 

jiddiyligini saqlagan qattiq turishlari bo‘lmasa edi, ishlar oxiri nima bilan tugashini yolg‘iz 

Ollohning o‘zidan boshqa hech kim bilmas edi. 

Bu paytda Ali muborak choponlariga o‘rab qo‘yilgan ulug‘ bobolarining bir yonlarida 

o‘ltirgan edilar. O’zga tomonlarida esa amakilari Abbos hamda amakizodalari Fazl va 

Qusam o‘ltirardilar. Shu vaqt Abbos Aliga qarab: «Ey Ali, qo‘lingizni bering, men sizga 

bay’at beraman. Odamlar Rasulullohning amakilari amakivachchalariga bay’at 

beraveradi», dedilar. Bunga javoban Ali ko‘zlarini muborak jussaga qaratgan holda: 

«Ey amaki, biz Rasululloh bilan mashg‘ulmiz. U kishini janozaga tayyorlashimiz kerak, 

zaruri shu», dedilar. Bular bu ahvolda turishgan paytda musulmonlar bani Saidning 

Saqifa nomli soyagohida xalifa masalasini maslahatlashuv uchun to‘plangandilar. Oxiri 

Abu Bakrga hamma bay’at berishlik bilan ish tugadi. Ushbu kengashda Ali va hamda 

bani Hoshimdan biror kishi ham ishtirok etmadi. Zero, ular xalifalikka o‘zgalardan ko‘ra 

haqliroqmiz degan e’tiqodda edilar. Umar ibni Hattob Alini bay’at bermoqlikka qistab 

ham ko‘rdilar. Biroq Ali bay’at berishdan bosh tortdilar. Chunki xalifani to‘g‘ri 

saylanganligiga qanoat hosil qilmagandilar. Axiri ancha vaqt o‘tgandan keyin Ali Abu 

Bakrga bay’at qiladilar va bu bilan o‘rtadagi kelishmovchilik barham topadi. Hazrati Ali 

---

Xulafoi roshidiyn. Rizouddin ibn Faxriddin 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

70

Abu Bakrga bay’at qilganliklaridan keyin o‘z ishlari bilan shug‘ullanib yurdilar. Abu 

Bakr u janobni qizg‘anib hech bir jangga yubormadilar. O’z oldilarida eng yaqin 

maslahatchi qilib ushlab turdilar. Qachon biror diniy ish xususida Abu Bakr hukm 

chiqarishda qiynalsalar, darhol Alini chaqirib so‘rardilar. Abu Bakr xastaliklariga 

yo‘liqgunga qadar ahvol mana shunday davom etdi. Qachon Abu Bakr kasallari 

og‘irlashib ajallari yaqinlashganida, o‘limni sezgach, Usmon ibni Affonni chaqirib 

o‘zlaridan keyin o‘zlariga Umar ibni Hattobni valiahd etib qoldirganliklarini yozdirib 

muhrlatib qo‘ydilar. 

Umar ham Abu Bakr Ali bilan qanday muomalada ish yuritgan bo‘lsalar, shunday ish 

yuritdilar. Balki u kishidan ham ko‘proq Aliga murojaat etadigan bo‘ldilar. Umar o‘zlariga 

Alini maslahatchi vazir qilib oldilar. Har bir xoh diniy bo‘lsin, xoh dunyoviy ish bo‘lsin 

Alidan bemaslahat hukm yuritmas edilar. Umar doimo «gar Ali bo‘lmasalar edi, Umar 

halok bo‘lardi», degan gapni qaytarar edilar. Hazrati Alini Umar ibni Hattobning 

qoshlarida qanday martabaga hamda hurmat va ehtiromga loyiq bo‘lganliklarini 

bilmoqchi bo‘lgan odam Umar xalifalik davrlari xaqida yozilgan bobni qayta o‘qib 

chiqsun. Shunda qanchalik Ali Umar nazdlarida ehtiromga sazovor ekanliklarini juda 

yaxshi bilib oladi. Alining qanchalik ilmga ega ekanliklarini, adolat bobida qanchalik 

mustahkam turishlarini u yerda ochiq-oydin yozib qo‘yilgan.