Microsoft Word ugay ona ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

51

Termani baytma-bayt izohlayotgan sinfdoshlarining so‘zlarini eshitmasdi. Yoshiga 

munosib bu she’r unga qattiq ta’sir qildi, «Mehribon bo‘lganga ko‘rsatma zahmat — 

Sevganning so‘zidan kechguvchi bo‘lma!» bayti unga kechasi kechgan totsiz hodisalarni 

eslatdi. Og‘aynilarini oddiy tamaki chekish uchun ranjitganini o‘yladi. Ikki tortim tamaki 

uchun ham do‘stlarining ko‘nglini qoldiradimikin? To‘g‘risi Husayin o‘g‘ilbolaga munosib 

ish qilmadi. Va nihoyat, bir chekishdan bir balo bo‘lmasdi, ularning ham dili og‘rimasdi. 

Inson do‘sti uchun zahar yutadn-ku. Masxara bo‘lgani-chi. O’sha ondan e’tiboran o‘tgan 

bir yarim soatlik ko‘ngilsiz vaqtni, o‘ziga qaratilgan qochirimlarni o‘yladi. Bunga birgina 

chekishni deb o‘zi sababchi bo‘lganini tan oldi. Yarashmagan qiliq edi bu. Tom ma’nosi 

bilan xomlik qildi. O’rtada tuzatilishi kerak bo‘lgan xato turardi. Bu xatoni tan olib, 

tengdoshlaridan kechirim so‘rashi kerak. Muallim: 

— Husayin, shu so‘nggi baytni, sen izohla, —deyishi bilan o‘ylari tarqab ketdi. O’rnidan 

turdi va so‘nggi baytni o‘qidi: 

«Seni har davrada hijolat qilar,  

Yomonlar izidan ko‘chguvchi bo‘lma!»  

Husayinning miyasida chaqmoq chaqnagandek bo‘ldi. Avvalgi va keyingi baytlar 

orasidagi bog‘lanishdan esankiradi. Yutindi va boshini ko‘tardi: 

— Ustoz, bu baytda Qoracha O’g‘lon yomon, axloqsiz kimsalar bilan do‘st bo‘lmaslikni 

nasihat qilmoqda. Bunday do‘stlik natijasida tarbiyamiz buzilib, yomon odatlar 

o‘rganishimizni, yig‘in va majlislarda uyaladigan holga tushishimizni eslatmoqda. Bunday 

davradoshlar orasidagi harakatlar, so‘zlar do‘st sifatida, albatta, bizni uyaltiradi. Ularning 

oshnosi bo‘lganimiz uchun odamlar nazaridan qolamiz, qimmatsiz insonga aylanamiz, 

— Yaxshi Husayin, oldingn baytlarga nima deysan: «Mehribon bo‘lganga ko‘rsatma 

zahmat — Sevganning so‘zidan kechguvchi bo‘lma!» Bizga do‘stlik, mehribonlik qilgan, 

bizni yaxshi ko‘rgan kimsalarni nima qilamiz? Ularni tark etsak, sevganimizning so‘ziga 

quloq solguvchi bo‘lamizmi? 

Husayin bir-ikki lahza o‘ylab javob berdi: 

— Ustoz, yaxshi ko‘rganning so‘ziga quloq solmaslik, bajarmaslik insoniylikdan emas. 

Do‘stlikka xiyonat. Faqat bu misrada kelgan «sevgili» so‘ziga alohida e’tibor qilmoq 

kerak deb o‘ylayman. Sevgili, ya’ni mehribon degani o‘z manfaati uchun g‘ayri shar’iy 

ishlarga boshlaguvchi degani emas. Zero, bunday odamni mexribon, yaxshi ko‘rguvchi 

deb bo‘lmaydi. Aslida bizning axloqiy saviyamizni tushiradigan do‘st bizni sevmaydi. 

Yaxshi ko‘rgan — suyuklisiga yaxshi bo‘lishni istaydi. Qanday inson o‘zi uchun qimmatli 

bo‘lgan kishini noo‘ng‘ay, uyaladigan holga keltiradi? Do‘stini yaxshi ko‘rgan odam uni 

uyaltiradigan holga tushirmaydi, balki bunday holda bo‘lsa, qutqarishga harakat qiladi. 

Do‘st yuziga loy chaplash emas, uning yuzidagi g‘uborni artish bizning vazifamiz 

emasmi? Bizni haq yo‘ldan chalg‘itib, yomonlikka boshlaydigan do‘stni har doim, hatto 

lo‘lilar orasidan ham topa olishimiz mumkin. 

Husayin shu yerda so‘zini tugatdi. Tugatdi emas, onasidan eshitgan jumlani gapirolmay, 

uning farishtaday sof, nurli yuziga ro‘baro‘ kelgandek jim qoldi. Balki davom etardi. Jim 

qolganini so‘zini tugatdi deb o‘ylagan o‘qituvchi tashakkur aytdi. Husayin o‘tirdi. 

Keyingi soat axloq darsi edi. Mavzu ota-ona oldidaga burch, axloqiy vazifa. O’qituvchi bir 

hadisi sharif o‘qidi: «Jannat onalar oyog‘i ostidadir». So‘ng sinfga murojaat qilib, 

birgalikdahadisniizoxlashnitopshirdi. 

— Usmon, bu hadisnn qanday tushunasan? Masalan, bu onalar oeq bosgan joyda jannat 

bor deganimi? 

— Ustoz, «jannat onalar oyog‘i ostida», degani jannatga ularning oyoqlari ostiga 

poyondoz bo‘lar darajada xurmat va xizmat etish bilan kiriladi deganidir. Shu qadarki, 

ularga hurmatdan inson bir narsa yo‘qot-maydi, aksincha, Alloh huzurida hurmati ortadi. 

---

O’gay ona (roman). Ahmad Lutfiy Qozonchi