Microsoft Word uchinchi sinfda murakkab masala ustida ishlash



Download 279,68 Kb.
Pdf ko'rish
bet22/25
Sana19.06.2021
Hajmi279,68 Kb.
#70345
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25
Bog'liq
uchinchi sinfda murakkab masala ustida ishlash

Harakatga doir masalalar 

Matematika o'qitishda harakatga doir masalalar jumlasiga harakatni 

xarakterlovchi uchta miqdor – tezlik, vaqt va

 

masofa orasidagi bog’lanishlarni 

topishga doir masalalar kiritiladi. 

O’quvchi murakkab masalaning  yechimini  o’rganish  uchun  oldin sodda 

masalalarning  yechimini  o’rganishi zarur. Shuning uchun ham harakatga doir 

masalalar  kiritiladi. 

O’quvchi murakkab masalaning yechimini  o’rganish  uchun  oldin  sodda 

masalaning  yechimini o’rganishi  zarur. Shuning uchun ham harakatga doir 

masalalar  ustida  ishlashni  masofani aniqlashga, vaqt oralig’ini  aniqlashga  oid 

bir qator  masalalarni  yechish  kerak. Quyidagi shartlarga doir sodda va 

murakkab masalalar. Bu masalalarda - tezlik, vaqt yoki masofa qolgan ikkitasiga 

bog’liq holda qatnashadi. 

a) Uchrashma  harakatga  doir  masalalar. 

b) Ikki  jismning  qarama-qarshi yo’nalishdagi harakatlarga doir masalalar. 

v)  Ikki jismning  bir yo’nalishdagi  harakatga  doir  masala. 



 

42

Bunday masalalarga namunalar keltiramiz. Bu turdagi masalalarni 



yechishda  ko’rgazmalilikdan  keng  foydalanilsa ancha  maqsadga  muvofiq 

bo’ladi. O’quvchilarning tezda idrok qilishiga va ko’z  o’ngida  aniq  tasavvur 

qilishda  ko’rgazmalilik  muhim rol o’ynaydi. Masalan: .Ikkita  mashina ikki 

shahardan yo’lga chiqqan bo’lsa, ularning orasidagi masofa  va  vaqtlarni  topish 

berilgan bo’lsin. Bunda o

qituvchi avtomobilning karton modelini yasab 



harakatga  keltiradi. Ma'lumki,  avtomobil  qanecha  masofa  o’tdi. 

1. O’quvchi  soat  8.30 da  uydan chiqib, soat  8.50 da  maktabga yetib 

keldi. O


quvchi  yo

lda  necha  minut  yurgan? 



O'quvchilar bunday masalalarni yechganlaridan keyin ularning harakat 

haqidagi tasavvurlarini umumlashtirish va tegishli chiziqlarni bajarishga 

 

o’rgatish  kerak. Masalan, bitta jism  (tramvay, mashina, odam) tez va sekin 



harakat  qilishi  to'xtashi  mumkin. Ikkita jismning bir-biriga harakati 

yaqinlashish qarama-qarshi  yo’nalishda harakat qilishi mumkin. Bularning barini 

sinf sharoitida  kuzatib  tegishli  chizmalar qanday chizilishini ko'rsatish kerak. 

Yo’lni  kesma  bilan, jo'nash joyini, yetib borish joyini kesmadagi  nuqta va 

tegishli  harf  bilan  belgilash  qabul  qilingan. 

Ma'lumki, harakat va masofa vaqti bo’yicha tezlikni topishga doir 

masalalar «Piyoda har 3 soatda 15 km yo’l bosgan bo’lsa, u qanday tezlik bilan 

yurgan?». O’quvchilar o’qituvchi  ishtirokida  jadvalga  yozishni  o’rganadilar. 

Masalada  nima  ma'lum  (piyoda  yo’lda  3 soat yurgani). 

3 soat – bu  piyodaning  yurgan  vaqti, tushuntiradi  o

qituvchi. 



Masalada  yana  nima  ma'lum?  (pivoda 3 soatda 15 km  yurgani). 

15 km tushuntiradi o’qituvchi. 

Masalada nimani  bilish  talab  qilinadi? 

2. tezlik va vaqtga ko’ra masofani topishga doir masalalar. Masalan, 

Alixon piyoda soatiga  3 km  tezlik bilan  2 soat  yo’lda  bo’ldi. Alixon qancha 

yo’l  yurgan? 

 

 




 

43

Tezlik 



Vaqt 

Masofa 


       Soatiga 3 km 

2 soat 


    ? 

 

Masalani yechish vaqtida 1 soat 2 soatdan qancha kam bo’lsa, shuncha 



masofa ko'p bosadi, degan muhokama bilan o’quvchilar bunday xulosaga 

keltiriladi: masofani  topish  uchun  tezlikni  vaqtga  ko'paytirish  kerak. 

3 km  x  2 soat = 6 km\soat 

3. Ma'lum  masofa va tezlikka ko’ra harakat vaqtini topishga doir 

masalalar. Masala quyidagicha bo’ladi:   6 km masofani  piyoda  kishi  soatiga 3 

km  tezlik  bilan  o’tdi. Piyoda bunday  masofani  necha  soatda  o’tgan. 

 

Tezlik 



Vaqt 

Masofa 


      Soatiga  3 km 

     ? 


6 km 

 

Harakatga doir  masalalar  bir  xil  yondashishni talab qilgani uchun  



metodikada  3 xil  masala  qaraladi: 

1.Berilgan harakat tezliklari va vaqtga ko’ra masofa topiladigan masalalar; 

2. Berilgan tezliklar va masofaga ko’ra  harakat  vaqti topilgan masalalar. 

3. Berilgan masofa va harakat vaqtiga ko’ra jismlardan birining tezligi 

topiladigan masalalar. 

Yuqoridagi  3 xil  masalalar  o'zaro  teskari masalalardir, ularni bir 

darsning  o’ziga  kiritish  kerak. 


Download 279,68 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish