Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

Foydalanish 
qulayligi deganda:
•
tur qiymatinining tezkor va murakkab bo‘lmagan hisob-kitobi; 
•
jadvallar bilan birga turpaket qiymatini hisoblash bo‘yicha to‘liq va 
tushunarli instruksiyalarning mavjudligi; 
•
foydali ma’lumot (aviauchishlar jadvali, transfer qiymati, avtomobil 
ijarasi narxlari kabilar); 
•
kurortlar bo‘yicha mehmonxonalar ro‘yxati, mavjud mehmonxonalar 
haqida qaydlar qilingan qirg‘oq va alohida kurortlar kartalari betlari 
ko‘rsatilgan mundarijaning mavjudligi tushuniladi. 
U yoki bu mamlakatga bag‘ishlangan betlarni alohida rang, jadvallarni, narx 
kategoriyalari yoki xizmatlar to‘plamini alohida shrift va rang bilan ajratish tavsiya 
etiladi. Barcha yo‘nalishlar bo‘yicha prays-listlar yagona tarzda bezatilishi 
(tayyorlanishi) lozim. Ma’lumot ishonchliligiga: 
•
narx jadvallari amal qilish davrini ko‘rsatish (narx jadvali strukturasini 
o‘ylab olish zarur: so‘zboshilar mavjudligi, ustunlarni variantlarning 

---

578
murakkablashuvi tartibida joylashtirish, mehmonxonalarni kategoriyasi 
va alfavit bo‘yicha tartibga keltirish); 
•
asos turpaket qiymatiga nisbatan to‘liq xizmatlar to‘plamini ( sug‘urta, 
aviauchish, transfer, yashash, ovqatlanish, turagentliklarga komissiyalar 
va hokazo) qo‘shish va ular ro‘yxatini keltirish; 
•
turli variantlar qiymatlarini ko‘rsatish; 
•
turning pirovard narxiga ta’sir qiladigan mehmonxonalar va nomerlar 
xususiyatlarini ko‘rsatish (mehmonxonalar suratlari va ularning qisqacha 
bayoni); 
•
materiallarning doimiy yangilanishi va kataloglarning qayta nashr 
qilinishi bilan erishiladi. 
17.3.Turagentlar bilan hamkorlik shartlari va shakllari. 
 
Hamkorlikning barcha shartlari agent bilan tuziladigan uslubiy shartnoma 
shaklida pks ettirilishi kerak. Agar turagetlarga komissionlar to‘lansa, unda bu 
komissionlar miqdori, shuningdek, uning mumkin bo‘lgan o‘sib borish harakteriga 
(yoki sotishlar hajmi uchun komissionlar miqdoriga) dalillar bo‘lishi lozim. 
Kataloglarning oxirgi betlarida shartnoma hujjatlari umumiy kompleksining 
muhim elementi hisoblangan «Turistlar va turistik agentlarga turlarni sotishning 
umumiy shartlari» chop etiladi. Qoidalar aniq bo‘lishi va ushbu turoperator 
tomonidan turistik bozorga taklif etiladigan barcha turar uchun umumiy shartlarni 
o‘zida mujassam qilishi, shuningdek, hamkor ijrochilar talablarini ham hisobga 
olishi lozim. 
Agar umumiy qoidalar asosida yetarli tirajda nashr qilingan katalog mazkur 
turoperator mahsulotlari sotilayotgan turistik agentliklarda bepul tarqatilsa, bu 
qoidalarni bajarish mumkin deb hisoblanadi. Tabiiy, turagentlik mijozga ushbu 
qoidalar bilan tanishishni taklif qilishi shart. 
Tur shartlarining muhim elementi umumiy qoidalar bo‘lib, ularga ahamiyat 
bermaslik mumkin emas. Xalqaro tajribada shunday hodisalar bo‘lganki, unda 
sudlar asosiy matn shriftiga nisbatan mayda shriftda yozilgan shartlar va qoidalarai 
ahamiyatsiz sanab, ularni oraliq shartlari deb baholashgan. Qonunda katalogdagi 
qoida va shartlarning asosiy matnga nisbatan kichik shriftda yozilishi 
iste’molchining unga e’tiborsizligiga olib keladi, natijada, talablar mohiyati yaxshi 
anglanmaydi. Agar shunday holat yuz bersa, shartlarni buzgan iste’molchi 
javobgarligi choralari sezilarli darajada yengillashtiriladi yoki uning foydasiga 
qaror qabul qilinadi. 
Ba’zi nashrlarning jiddiy kamchiliklaridan biri turni tashkil etuvchi 
xizmatlarning sanab o‘tilmasligi (masalan, pansion turi ko‘rsatilmaydi, tur 
qiymatiga viza va sug‘urta kirish-kirmasligining aniq emasligi), shuningdek, tur 
qiymati tarkibida u yoki bu xizmatlarning yo‘qligi hisoblanadi. Keyingi masala - 
aynan nima to‘r qiymatiga qo‘shilmaganligi haqida eslatma bo‘lishi lozim. 
Masalan, ba’zida aviabiletlar narxi hisobga olinmaydi, bu esa turning oxirgi narxiga 
ahamiyatli ta’sir ko‘rsatadi. Agar asos narxga imkoni boricha ko‘p qo‘shimcha 
xizmatlar qo‘shilgan bo‘lsa, bu keyingi hisob-kitoblarni osonlashtiradi, ammo har 
bir ko‘rsatilgan narxlar alohida belgilangan bo‘lishi lozim. 
Boshqa tipik xatolar joylashtirish variantlarida va bolalarga beriladigan 
chegirmalarning batafsil bo‘lmagan bayoni, tushunish qiyin bo‘lgan ko‘p raqamli 

---

579
murakkab jadvallar bilan bog‘liqdir. 
Turizm industriya xodimlari ko‘pincha: «Turfirma katalogi reklama 
hisoblanadimi?» - degan savolni berishadi 
"Reklama to‘g‘risidagi" Qonunga muvofiq katalog - reklama nashri bo‘lib, 
turli maqsadlar va ma’lumotlar bilan huquqlar va jismoniy shaxsarga qilingan 
murojaatdir. Katalogda «Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish haqidagi» 
Qonunga zid kelmaydigan to‘liq va ishonchli ma’lumot bo‘lishi kerak. Ba’zi 
kataloglarda turistlar to‘ldiradigan "bron qilish listi" bo‘ladi va bu yerda muhim 
huquqiy oqibatlar yuzaga keladi. Agar turist turlarni yetkazishning aniq va umumiy 
qoidalariga tayaniladigan tur talabnomasiga imzo cheksa, bu ushbu qoidalar bilan 
tanishganini, ularni bajarish majburiyatini oladi va O‘zbekiston Respublikasining 
amaldagi qonunchiligiga muvofiq bu qoidalarga so‘zsiz qo‘shilishini bildiradi. 
Turoperator turist oldida, xizmatlarni kim ko‘rsatishidan qat’iy nazar to‘liq 
ma’suliyatni o‘z zimmasiga oladi. 
Kataloglarni tarqatish yoki hamkorning so‘rovi bo‘yicha yoki kartotekaga 
asosan, yoxud yarmarkalar, ko‘rgazmalar va boshqa ommaviy tadbirlarda amalga 
oshiriladi. 
Agar hujjat to‘liq hajmda jo‘natilmasa oldindan agentlikka namuna sifatida 
pozitsiyalarni kelishib olish va keyingi partiyalar buyurtmalarini rag‘batlantirish 
uchun taklif qilingani ma’quldir. 
Kataloglarni tarqatish, ko‘p hollarda, bepul amalga oshiriladi, ammo talab va 
harajatlarning oshishi ba’zi turoperatorlar pochta harajatlarining bir qismini 
turagent-oluvchilar zimmasiga yuklashiga olib keladi. Ko‘pgina mamlakatlarda 
bojxonadan o‘tgan turistik nashrlar ko‘pgina mamlakatlarda ratifikatsiya qilingan 
ikki xalqaro konvensiya asosida beriluvchi imtiyozlarga ega bo‘ladilar. Ular turistik 
hujjatlarni, ma’lum qoidalarga rioya qilgan holda, bojlardan ozod qiladi. Bu tranzit 
rasmiyatchiliklar bilan bog‘liq bojxona harajatlarini kamaytiradi, ammo to‘laligicha 
bartaraf etmaydi. Konteynerlarda jo‘natish ham harajatlarni sezilarii darajada 
qisqartirish imkonini beradi.