Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

11.3.Xavfsizlik 
sohasidagi 
ayrim 
turistik 
tushunchalarni 
standartlashtirish. 
Hozirda aksariyat davlatlarda turizmda xavfsizlik masalalarini tartibga 
soluvchi qonun hujjatlari va normativ hujjatlar amal qiladi. Mazkur hujjatlar 
ko‘pincha davlat organi tomonidan standartlashtirilgan bo‘lib, bu turoperatorlarga 
yanada samarali ishlash hamda turistik mahsulot iste’molchisiga tahdid soluvchi 
xavf-xatarlar darajasini baholash imkonini beradi. Bu standartlar turistik 
korxonalar, idoraviy mansubligi va tashkiliy-huquqiy shaklidan qat’i nazar, turistik 
xizmatlar sifatiga qo‘yiladigan majburiy va tavsiya etiluvchi talablarni belgilaydi. 
Turistik xizmatlar sifatiga qo‘yiladigan majburiy talablar, shu jumladan turistlar 
xavfsizligi, salomatligi va mol-mulkining butligini ta’minlash hamda atrof muhitni 
muhofaza qilishga qo‘yiladigan talablar O‘zbekiston Respublikasining «Turizm 
to‘g‘risida» va «Iste’molchilarning huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida»gi 
qonunlarida, «Mehnat xavfsizligini o‘qitib-o‘rgatishni tashkil etish. Umumiy 

---

522
qoidalar», «Turistik-ekskursiya xizmatlari ko‘rsatish sohasida standartlashtirish. 
Umumiy qoidalar» singari davlat standartlarida bayon etilgan.
O‘z-o‘zidan ayonki, standartlarda turizm sohasida ishlatiladigan atamalar 
qo‘llaniladi. Ularni ko‘rib chiqamiz.
Turistik xizmat
– turistik korxonaning turistlarning tegishli ehtiyojlarini 
qondirish borasidagi faoliyati natijasi.
Ekskursiya
– turistlarning ma’naviy, estetik va axborot ehtiyojlari 
qondirilishini ta’minlovchi turistik xizmat. 
Safar (poxod)
– marshrut bo‘ylab harakatlanishning faol usullari yordamida 
turistlarning sog‘lomlashtirish va ma’rifiy ehtiyojlari qondirilishini ta’minlovchi 
turistik xizmat. 
Sayohat
– turistlar hayotini ta’minlashning ma’lum shart-sharoitlarida 
ularning sog‘lomlashtirish va ma’rifiy ehtiyojlari qondirilishini ta’minlovchi turistik 
xizmat. 
Tabiiyki, bunda turistik xizmatlar (ekskursiyalar, safarlar, sayohatlar)ga 
hamda xizmat ko‘rsatish shart-sharoitlariga ma’lum talablar qo‘yiladi. Mazkur 
talablar ko‘pincha 
majburiy talablarga
va 
tavsiya etiladigan talablarga
bo‘linadi.
quyidagi talablar turistik xizmatlarning barcha turlari uchun majburiy 
hisoblanadi: 
•
turistlar va ekskursantlarning hayoti va sog‘lig‘ini ta’minlash; 
•
ularga tegishli mol-mulkning butligini ta’minlash; 
•
atrof muhitni muhofaza qilish.
Turistik xizmatlarning barcha turlari iste’molchilarning hayoti, sog‘lig‘i va 
mol-mulki uchun xavfsiz bo‘lishi shart. Normal xizmat ko‘rsatish sharoitlarida 
ham, favqulodda xizmat ko‘rsatish sharoitlari (tabiiy ofatlar va h.k.)da ham turistik 
xizmatlarning xavfsizligi ta’minlanishi lozim. Turistik trassalar qulay ekologik 
sharoitlarga va sanitariya-epidemiologiya sharoitlariga ega bo‘lgan hududlarda 
joylashishi kerak. Turistik xizmatlar ko‘rsatiluvchi binolar, transport vositalari, 
turistlarga ijaraga beriluvchi anjomlar amaldagi normativ hujjatlarda (sanitariya 
normalari va qoidalarida, qurilish normalari va qoidalarida, yong‘in xavfsizligi 
qoidalarida) belgilangan talablarga muvofiq bo‘lishi lozim. Turistik korxonalarning 
xizmat ko‘rsatuvchi xodimlari davlat standartlari bo‘yicha turistlar xavfsizligini 
ta’minlashni bilishlari kerak.
Bundan tashqari, turistik xizmatlar ko‘rsatish atrof muhitga salbiy ta’sir 
ko‘rsatilishi (hududning ifloslanishi, o‘simlik to‘shamasining toptalishi, daraxtlar 
va butazorlarning yondirilishi va h.k.)ga olib kelmasligi lozim.
Xavfsizlik bilan bog‘liq yana bir shart: turistik xizmatlar iste’molchilarning 
umidlarini oqlashi va ularning jismoniy imkoniyatlariga mos bo‘lishi kerak. 
Bundan tashqari, iste’molchiga ko‘rsatiladigan turistik xizmatlar hajmi, muddati va 
shart-sharoitlariga ko‘ra yo‘llanma, chipta, kvitansiya va sh.k.da nazarda tutilgan 
talablarga javob berishi lozim.