Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

10.3. Turistik safarlarni tashkil etishda turistik firmalarning o‘rni va 
roli. 
Barcha sayohatlar xoh ichki, xoh xalqaro turizmda bo‘lsin, uyushtirilgan va 
uyushtirilmagan sifatida baholanadi. Turistik firmalar vositachiligi yoki yordamida 
xorijga yoki o‘z mamlakatiga individual va guruh bo‘lib sayohat qilish 
uyushtirilgan turizm
hisoblanadi. 
Individual yoki guruh bo‘lib o‘z mamlakati yoki xorijga ishtirokchilarning 
o‘zlari tomonidan tashkil etilgan sayohat esa uyushtirilmagan turizm hisoblanadi. 
Odatda turizmning bu kategoriyasiga nisbatan «havaskor turizm» (oddiy tilda 
«Yovvoyilar») degan atama qo‘llaniladi. 
Uyushtirilgan va uyushtirilmagan turizm maxsus statistikasi milliy va 
xalqaro masshtabda yurgizilmaydi, ammo ekspertlar bahosi bo‘yicha jahon turizmi 
umumiy hajmiga uyushtirilgan turizmning 35 % ga yaqin, uyushtirilmagan 
turizmning 65 % ga yaqin ulushlari to‘g‘ri keladi. 
Uyushtirilgan sayohat ulushi hozircha uyushtirilmagan safarlardan ancha 
orqada qolayotgan bo‘lsada, mutloq raqamlarda uyushtirilgan turizm ko‘psonli 
oqimlarni tashkil qiladi va yildan yilga ortib borayapti. 
Turistik firma – yig‘ma tushuncha. Uning zamirida tadbirkorlik tarkibi, 
turistik xizmatlar oldi-sotdisi sohasida tijoriy asoslarda vositachilik operatsiyalari 
bilan shug‘ullanuvchilar tushuniladi. Turistik firmaning o‘zi turistik xizmatlar 
ishlab chiqarmaydi. U buning uchun zarur ishlab chiqarish vositalariga ega emas. 
Shuning uchun u sof vositachilik vazifasini bajaradi va ist’molchi topshirig‘I bilan 
ishlab chiqaruvchilardan har xil turistik xizmatlarni sotib oladi (mehmonxona, 
transport ovqatlanish korxonalari va sayr tomoshalar va boshq.). Turistik firma 
ist’molchi va turistik xizmatlar ishlab chiqaruvchi o‘rtasida vositachi o‘rnini 
egallaydi, bu quyidagi rasmda ko‘rsatilgan. 
Turistik 
xizmatlar 
iste’molchilari 
Turistik firma
Turistik 
xizmatlar 
ishlab chiqaruvchilar 

---

514
(sayyohlar )