Microsoft Word tot uslubiy qo'llanma 2012. doc

Ishni bajarish tartibi 

Mandriva Linux operatsion tizimidan xavfsizligini ta'minlash 

1. Mandriva Linux operatsion tizimining xavfsizligini ta'minlash maqsadida  

ishchi oynasidan   system→configuration→Configure your desktop bo’limiga 

murojaat etamiz. 

2. Configure your desktop oynasi ochilgandan keyin uning xavfsizlik 

bo’limi ya’ni security bo’limiga murojaat etamiz. Bu bo’lim orqali biz Mandriva 

Linux operatsion tizimini xavfsizlik yechimlarini topishga harakat qilamiz.Bu 

yerda foydalanuvchi malumotlarini qo’shish va parollarini o’zgartirishi mumkin. 

3. Ishchi stol orqali home papkasiga murojaat etamiz. Linuxda xavfsizlikni 

taminlashda  har bir foydalanuvchi o’zining ma’lumotlari uchun katalog ajratiladi. 

/home/. Odatda har bir foydalanuvchi faqatgina o’zining 

katalogidan foydalanadi boshqa katalogga kirishga huquqi yo’q. Tizim 

boshqaruvchisi yani  root foydalanuvchi huquqlariga o’zgartirishlar kiritishi 

mumkin. 

 

---

 

27

 

Rasm 4.1. Xavfsizlik bo’limi 

 

Bu bo’lim 3 qismdan iborat. Bular: himoyani davriy tekshirish va tizim 

xavfsizligini sozlash darajasi,  tizimni sozlash huquqi, kompyuter va tarmoqni 

himoyalashda shaxsiy fayrvolni sozlash. 

 

Rasm 4.2. Himoya va daraja bo’limi 

 

Bu bo’lim 4 ta qismdan iborat: asosiy xususiyatlari, tarmoq hususiyatlari, 

tizim hususiyatlari, davriy tekshirish. 

Asosiy hususiyatlar bo’limida 5 ta daraja mavjud: 

---

 

28

 Низкий: Bu umuman xavfsiz bo’lmagan ammo foydalanishga oson daraja 

hisoblanadi. Undan faqat tarmoqqa ulanmagan va hamma uchun ruhsat 

etilmagan kompyuterlarda foydalanish mumkin. 

 Стандартный :Internetga klient sifatida ulangan kompyuter uchun standart 

xavfsizlik darajasi hisoblanadi. 

 Высокий:  Ba’zi cheklashlar va avtomatik tekshirishlarning birnechtasi 

bajariladi. 

 Повышенный:  Ko’plab klientlardan bog’lanishlarni qabulqiluvchi server 

uchun yetarlicha baland xavfsizlik tizimi. 

 Параноидальный  :Bu oldingi bosqichga o’xshamaydi, lekin to’liq yopiq 

va xavfsizlik hizmatlari o’zining maksimal holatida. 

 

Rasm 4.3. Kirish huquqi bo’limi 

 

Bu bo’limda tizim resurslariga ‘ruxsatlar’ ko’rsatilgan. Qanday huquqqa 

egaligik kodi orqali berilgan masalan (755,644,700,400,200,…..) 

 

---

 

29

 

 

Rasm 4.4.  Fayervol bo’limi 

 

Bunda internet hizmatlarga ruxsat beriladi.  Fayl papka larga ishlatuvchilar 

tomonidan ko'rish, bajarish hamda ko'chirish huquqlarini quyidagi ketma-ketlikda 

bajariladi. 

 

Rasm 4.5.  Ruxsat berish oynasi 

 

Bu erdan  Добавить  правило (ruxsat qo’shish) bo’limiga o’tiladi va 

ushbu oyna ochiladi. Bunda Найти  tugmasiga bosilib huquq bermoqchi bo’lgan 

papkani yo'li ko’rsatiladi. 

---

 

30

 

Rasm 4.6. Yo’nalishini (ishlatuvchilarni) tanlash oynasi 

 

Bu oyna yangi papka yaratish, faylni o’chirish, fayl nomini o’zgartirish, 

papkalar va fayllar bo’limlaridan iborat. Bu yerda bizga huquq bermoqchi bo’lgan 

papka yoki faylni tanlash talab etiladi. Huquq bermoqchi bo’lgan papka yoki fayl 

tanlangandan keyin ok tugmasi bosiladi. 

 

Rasm 4.7. Papka huquqlarini o'zgartirish 

 

Bu yerda  huquq bermoqchi bo’lgan papkani chaqirib oldik. Keyin 

foydalanuvchi va guruhni ko’rsatamiz. Keyin shu papkaga qanday huquqlar 

bermoqchi bo’lsak o’sha bo’limni tanlab ok tugmasi bosiladi. 

---

 

31

 

Rasm 4.8. foydalanuvchi huquqlari 

 

Bu yerda yo’nalishi, foydalanuvchi, guruh va papka haqida ma’lumotlar 

hamda huquqlari keltirilgan. Bu oynada biz faqat o’zini foydalanuvchisiga 

o’qishga ruxsat berdik ya’ni 400.