Microsoft Word tot uslubiy qo'llanma 2012. doc

Qisqacha nazariy ma’lumotlar 

Linux Mandriva Corporate Server 4.0 OT havfsizlikni ta’minlashda 

quyidagilar asosiy hisoblanadi: 

1.  Foydalanuvchi va foydalanuvchi guruhlarini ajratish va ularni 

boshqarish; 

2.  Operatsion tizim fayl tizimini havfsizligini ta’minlash; 

3.  Tarmoq havfsizligini ta’minlash; 

4.  Tizim ishga tushish ketma-ketligiga taxdidlarni oldini olish (Audit trials); 

5.  PAM autentifikatsiya ni ta’minlash; 

Foydalanuvchi va foydalanuvchi guruhlarini ajratish va ularni boshqarish 

Yuqorida aytganimizdek, havfsizlikni ta’minlashning eng asosiy turi bu – 

tizimga kirayotgan foydalanuvchilarni boshqarish, ya’ni ularning tizimga kirishini 

maxfiy so’z orqali amalga oshirish va uni lozim bo’lganda o’zgartirish imkoniatiga 

ega bo’lishdir. 

Operatsion tizim fayl tizimini havfsizligini ta’minlash 

Asosan Linux OT dagi barcha ma’lumotlar fayl ko’rinishida saqlanadi. Misol 

uchun matn fayllari, ishga tushadigan (exe) fayllar yoki dasturlar va hakozo. 

Fayllarni quyidagi tiplarga ajratishimiz mumkin: 

-  Direktoriyalar (Directories); 

-  Maxsus fayllar (Special files) – bu fayllar asosan /dev da joylshgan bo’ladi; 

-  Linklar (Links) – ya’ni fayllarning daraxtsimon joylashishi; 

-  Domenlar (soketlar) (Domain) – bu fayllar tarmoq bilan ishlaydigan va 

ruhsatlarni boshqaradigan fayllar hisoblanadi; 

---

 

26

-  Pipe fayllar (Named pipes) – tarmoq soketlarisiz ishlashni ta’minlaydigan 

fayllar; 

Chmod buyruqlari haqida 

Chmod buyruqlarida 000-777 kombinatsiya mavjud bo’ladi. 000-

kombinatsiyasi –hamma huquqlar olib tashlangan (o’qish ,yozish) dostup yo’q. 

777-kombinatsiyasi-hamma huquqlarga ega. 100- egasi ishlatilishi mumkin ya’ni 

ko’rishi mumkin. Birinchi son foydalanuvchiga tegishli, ikkinchisi guruhga 

tegishli,uchinchisi qolganlariga tegishli. Bunda 4-o’qish, 2-yozish(o’zgartirish),   

1-ishlatish. 700- foydalanuvchini o’zi o’qiydi, o’zgartiradi va bajaradi. 

4+2+1=421. 644-foydalanuvchi o’qiydi, o’zgartiradi, guruh va qolganlar faqat 

o’qiydi.