Microsoft Word tarixi muhammadiy ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
247
mollarni ko‘zdan o‘tkazdilar. Arablar odaticha urushdan tushgan o‘lja mollardan qabila 
raislariga hissa chiqarish albatta lozim edi. 
Shuning uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dastlab Quraysh raisi Abu Sufyonga 
bu moldan hissa chiqarib, yuzta tuya, qirq uqya kumush berdilar. Buni ko‘rib Abu 
Sufyon: 
— Yo Rasulalloh, o‘g‘lim Zaydga ham, — dedi. 
Unga ham o‘shanchalik buyurdilar. 
— O‘g‘lim Muoviya ham qolmasin, — deb edi, bunga ham shunchalik berdilar. 
Demak, Abu Sufyon oilasi uch yuz tuya, bir yuz yigirma uqya kumush olgan bo‘ldi. Bu 
kishi ersa Rasulullohning jonlariga qasd qilib, qo‘lidan kelarlik yomonligini ayamagan, 
haligacha iymon ko‘ngliga kirib o‘rnashmagan edi. Uning ko‘nglini Islomga og‘dirish 
uchun bu ishni qildilar. Odam bolasi ehson qulidur, degan so‘z mazmunicha Abu Sufyon 
o‘z ustida bundoq ulug‘ ehsonni ko‘rgach: 
— Ota-onam sizga fido bo‘lsin, Yo Rasulalloh. Siz bilan qilgan urush-yarashning ikkovida 
ham yaxshilikdan boshqani sizdan ko‘rmadim, — dedi. 
Yana Quraysh raislaridan Hakim ibn Hizomga yuz tuya berdilar. Tag‘in so‘rab erdi, yana 
yuz tuya qo‘shdilar. Yana so‘radi, yana yuz tuya qo‘shdilar, hammasi uch yuz tuya bo‘ldi. 
Bunga ham uch yuz tuya bergandan so‘ngra aytdilar: 
— Ey Hakim, bu dunYo moli ersa nafsga shirin, ko‘zga qiziq ko‘rinur. Agar buni to‘q 
qo‘zlik bilan qanoat qilib olsa, oz bo‘lsa ham, qutlug‘ barokatlik bo‘lur. Agar nafsiga 
ergashib ochko‘zlik bilan suqlanib olsa, ko‘p bo‘lsa ham unda barokat bo‘lmagay, har 
qancha yeb-ichib tursa ham qorni to‘ymagay. Ustingi qo‘l ostingi qo‘ldan ortiqdur. 
Berguvchining qo‘li olguvchining qo‘lidan yaxshidur, — dedilar. 
Hakim ibn Hizom Rasulullohdan bu so‘zni anglagach yuz tuyani o‘ziga qoldirib, ikki yuz 
tuyani qaytardi: «Sizdan keyin hech kimdan mol qabul qilmag‘ayman», deb ont ichdi. 
Vafot bo‘lgunchalik shu ahdini buzmasdan dunyodan o‘tdi. Hazrati Abu Bakr Siddiq 
raziyallohu anhu xalifalik davrlarida atrofdan kelgan g‘animat mollardan boshqa 
sahobalarga bergandek, bu kishiga ham ulush chiqarar edilar. Rasulullohga bergan 
va’dani aytib, uni ham qabul qilmas edi. Bu kishidan keyin Hazrati Umarga ham shu 
muomalani qildi. Dunyodan o‘tguncha va’dasini buzmay, kishi qo‘lidan narsa olmadi. 
Yana qabila raislaridan Aqra’ ibn Hobis va Uyayna ibn Hisnlarga ham yuz tuyadan in’om 
qildilar. 
Abbos ibn Mirdos degan kishiga qirq tuya berib edilar, u bunga rozi bo‘lmay: «Ul yuz 
tuya olganlar mendan ortiq emaslar», dedi va bu ayirmachilikka sabab nimadur degan 
mazmunda she’r aytib, xalq ichiga tarqatdi. Rasululloh buning tili to‘xtalsin deb, yana 
oltmish tuya berdilar. Bundan maqsadlari esa mushriklarni Islomga qiziqtirish edi. 
Qurayshning bosh raislaridan Safvon ibn Umayya hali iymon keltirmagan, balki Islomga 
kirish uchun ikki oy muhlat so‘raganda, unga Rasululloh to‘rt oy bergan edilar. Ikki tog‘ 
orasiga to‘lgan sanoqsiz ko‘p molni unga in’om qilgan edilar, buni ko‘rib to‘rt oylik 
muhlatga qaramay, darhol iymon keltirdi. 
— Bunday ulug‘ ehsonni payg‘ambardan boshqa hech kim qila olmagay, — dedi. 
Abu Sufyon zohirdan iymon keltirgan bo‘lsa ham, ko‘nglida Islom muhabbati o‘rnashib 
yetmagan edi. Uni dinga jalb qilish uchun kishi hayron qolg‘udek unga in’om qildilar. 
Bulardan boshqa raislar Aqra’ ibn Hobis, Uyayna ibn Hisn, Abbos ibn Mirdos kabi kishilar 
esa atoqlik qorabotir qabila raislaridan bo‘lganlari uchun, bularni ham islomiyat yo‘liga 
tortishlari kerak edi. Shuning uchun ularning suygan narsalari bilan ko‘ngillarini 
ovladilar. Rasulullohning bu qilgan ishlari esa kelgusidagi ummatlari uchun yo‘l ko‘rsatish 
edi. Yuqoridagi kishilarga berilmish mollar esa askar haqiga qo‘shilmagan, 
Rasulullohning o‘z haqlari edi. Bunday molar Payg‘ambarimizning o‘zlariga tegishli 

---

Tarixi Muhammadiy. Alixonto’ra Sog’uniy