|
BANI OMIR ELCHILARI
Bular ichida Omir ibn Tufayl, Arbad ibn Qays, Jabbor ibn Salamiy degan qabila
boshliqlari, elchilar raislari edi. Butun qabila ustidan raislar boshlig‘i qilib Omir ibn
Tufaylni saylamish erdilar. Muning ko‘rinishi ko‘rkam, egiz bo‘ylik, yuzi chiroylik,
chechan tillik kishi erdi. Islomiyatdan ilgari arablar o‘z odatlaricha har yili Ukoz,
Zulmajoz degan mashhur bozorlarga yig‘ilishib mushoira-mufohara (muzokara) qilishur
edi. Ya’ni, arab shoirlari, xatiblari oralarida so‘z musobaqasi bo‘lur edi. Qaysi qabila
shoirining she’ri fasohat, balog‘at to‘g‘risida boshqalarnikidan ustunlik qilar ekan, uni
keltirib hurmatini ko‘tarish uchun Ka’ba devoriga osib qo‘yishar edi. Mundog‘ she’r
egalarining xalq ichida qadri ko‘tarilib, ularga ulug‘ shoirlik unvoni berilur edi. Bu ish
ersa o‘shal zamon arablari oldida ulug‘ sharafga ega bo‘lgani uchun she’r sifati eng oliy
darajaga yetmaguncha Baytulloh devoriga osishga yo‘l qo‘ymas edilar. Mana shundoq
joylarda xalq yig‘ilib to‘lganida shu Omir ibn Tufaylning amri bilan uning jarchilari xalq
ichini oralab: «Kim piyoda ersa ot mindiramiz, kim och bo‘lsa to‘yg‘izamiz, dushmandan
qo‘rqqan bo‘lsa qutqazamiz», deb qichqirishur edi. Lekin Omirning ko‘nglida hasadi
bo‘lg‘onlikdan Rasulullohga qattiq dushmanligi bor edi. Qabila ichidagi yaxshi kishilar:
— Ey Omir, Makkani Muhammad fath qildi, Quraysh unga iymon keltirdi, butun arab
xalqi Islom diniga kirgani turdilar. Endi sen ham ko‘p qatorida iymon keltirgin, — dedilar.
Anda ul:
— Hoy, men unga qanday iymon keltiraman? Butun arab xalqini o‘zimga qarataman deb
ont ichgan edim. Endi Qurayshdan chiqqan bir kishiga bo‘ysunmoqni o‘zimga or
ko‘rurman, — dedi.
Tarixi Muhammadiy. Alixonto’ra Sog’uniy
www.ziyouz.com
kutubxonasi
286
Shundog‘ bo‘lsa ham elchilarga bosh bo‘lib Madinaga keldi. Eng yaqin ko‘rgan yo‘ldoshi
yana qabila raislaridan Arbad ibn Qays degan kishi bo‘lub, muning ham yomonligi undan
qolishmas edi. Rasulullohga yo‘liqish oldida Omir unga:
— Qachon Muhammad oldig‘a kirduk ersa, men uni so‘z bilan alahsitib turgayman, ul
chog‘da sen payt poylab chaqqonlik bilan unga qilich solur bo‘lsang o‘zimizni va butun
arab xalqini undan qutqazgan bo‘lurmiz, — dedi.
Bu xiyonatni qilishga qattiq va’dalashdilar. Shu bilan Rasululloh ustiga kirib
ko‘rishgandan so‘ngra Omir so‘z boshlab:
— Ey Muhammad, ikkovimiz do‘stlashib ish qilsak yaxshi bo‘lur. Shahar xalqi senga
bo‘lsin, dala xalqi, ko‘chmanchilar menga bo‘lsin, — dedi.
Anda Rasululloh:
— Allohga iymon keltirur bo‘lsang, do‘st bo‘lurmiz, — dedilar.
— Agar iymon keltirsam, sendan so‘ngra hukumat ishi bizda bo‘lg‘aymu? — dedi.
Rasululloh aytdilar:
— Uni Alloh bilur, ul ersa Alloh xohlaganicha bo‘lur.
Ul yana so‘radi:
— Agar iymon keltirsam, boshqalardan ortiqcha nima topqayman?
— Foyda-ziyonni musulmonlar bilan teng ko‘rursan, senga ulardan ortiqcha ish yo‘qdur,
— dedilar.
Bu so‘zni anglagach, Omirning shaytoni kelib bo‘yniga mindi. G‘azabi qo‘zg‘alib:
— Ey Muhammad, sening ustingga otliq, yayov yigitlardan sonsiz askarni keltirurman.
Madinaning xurmoli bog‘larini askarga to‘lg‘izib har tup xurmoga bittadan ot
bog‘laturman. Xudo haqqi, shundoq qilurman,— deb do‘q urib qo‘rqitmoqchi bo‘ldi.
Anda Rasululloh aytdilar:
— Seni bu ishdan Alloh qaytargay, bu so‘zning uddasidan chiqolmagaysan. Ichgan
qasamingga yolg‘onchi bo‘lursan.
Ansor sahobalarning raislaridan Usayd ibn Huzayr ham shu yerda edi. Rasululloh oldida
bularning shundog‘ adabdan tashqari aytgan so‘zlarini anglab, aning achchig‘i kelib:
— Ey maymunlar, Rasululloh oldilaridan chiqinglar, — deb Omirning boshiga bir urdi.
— Hoy bizga shunday jur’at qilgan sen kim eding?— dedi.
— Usayd ibn Huzayr erurman.
— Otang Huzayrni ko‘rgan edim, ul kishi sendan yaxshi edi, — deyishdi.
— Otamdan va sendan albatta men yaxshi erurman, chunki otam mushrik edi, sen dag‘i
mushriksan. Mo’min kishi Xudo oldida albatta mushrikdan yaxshidur, — dedi.
Alarning achchiqlari haddin oshib, qahr-g‘azablari to‘lib toshib, Rasululloh oldidan
chiqishlari bilan o‘z yurtlariga jo‘nadilar. Qilchalik bo‘lsa ham Islom muhabbati dillariga
kirmadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bularning iymonidan umid uzdilar. Bani
Omir qabilasi ersa arablar ichida atoqli katta qabila atalur edi. Raislari iymon keltirmay
ketganlari uchun Rasululloh qayg‘urib qoldilar. Raislari iymon keltirur bo‘lsalar, bularni
yuborgan qabila xalqining ham Islomga diniga kirishlari aniq edi.
So‘ngra Rasululloh sollallohu alayhi vasallam alar haqiga duo qilib:
— Ey bor Xudoyo, Bani Omir qabilasini haq yo‘lga boshlagil, Omir ibn Tufaylning yomon
qasdidan bizni saqlagil, davosiz dardga yo‘liqsin, o‘zini qutqarolmay, bizni unutsin, —
deb qarg‘adilar.
Rasululloh qoshlaridan chiqishganda Omir ibn Tufayl yo‘ldoshi Arbadga aytdi:
— Ey Arbad, senga nima ish buyurgan edim, menim aytgan so‘zim qayon qoldi? Arablar
ichida sendan boshqa birorta kishidan qo‘rqinchim yo‘q edi. Sinovdan o‘tkach endi
bildim, eng qo‘rqoq kishi ermishsan, bu kundin boshlab ko‘nglim tinchidi. Endi sendan
qo‘rqmas bo‘ldim, — dedi.
Tarixi Muhammadiy. Alixonto’ra Sog’uniy
Do'stlaringiz bilan baham: |
