Microsoft Word shermuhammadbek qurboshi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
 
кутубхонаси
 
68
— Ma’zur tutadilar, olampanoh, sizdek islom tayanchi, shariat posboni, musulmonlar amirini o‘rus 
kofirlar bilan do‘stona munosabatda bo‘lishingiz mumkin deyishga kim ham jur’at etar edi? 
— Og‘zingni yum, mahmadona, senlar bizni Rusiya hukumati bilan urushtirib qo‘yishga harakat 
qilganlaring yetmaganday, bizni kalaka qilishga ham jur’at etdingmi? 
— Olampanoh, hech ham kalaka qilmoqchi emasmiz. O’sha siz bilan do‘stona munosabatda 
bo‘lgan Rusiya hukumatining bugun bo‘lmasa ertaga, ertaga bo‘lmasa indin Buxoro va Xivaga yurish 
qilish, amirlik va xonlikni bekor qilib, ularni butunlay Rusiya tarkibiga qo‘shib olish, qisqasi, har ikki 
mamlakatni qonga botirishni rejalashtirib qo‘yishganidan xabarimiz bor. Ularni Farg‘onadagi ozodlik 
urushi to‘xtatib turibdi xalos. 
Farg‘onadan tinchimaguncha ular bu tomonga yurish qilishga qo‘rqadilar. Demak, Farg‘onada 
urush qanchalik cho‘zilsa, saltanatingiz umri shuncha uzayadi. Bizni qurol-aslaha bilan ta’minlab 
tursangiz, urush ham uzoqqa cho‘zilishi turgan gap. Biz qurol-aslaha so‘rashdan tashqari, o‘rus 
kofirlarga qarshi birgalikda kurashish haqida siz bilan so‘zlashib olishimiz kerak edi. Olampanoh, hali 
ham hech gap emas. Vatanni kofirlardan, bolshavoylardan ozod qilish uchun birgalikda kurash olib 
boraylik. Siz amiralmuslimin, amir lashkari islom bo‘lib g‘azovot bayrog‘ini ko‘taring. Biz—jami ahli 
Turkiston sizning yigitlaringiz bo‘lib, bayrog‘ingiz ostida jang qilaylik... 
— Bas qil! Mirg‘azab! 
Salomxonaga mirg‘azab (mirshablar boshlig‘i) kirib, ta’zim qildi.  
— Mana bularni zindonband qil! — deb farmon berdi amir. 
Mirg‘azab dahlizga chiqib, o‘nta mirshab va sarbozni olib kirib, elchilarni qo‘llarini orqaga qayirib 
olib chiqib keta boshladi. 
— Elchiga o‘lim yo‘q! — deya baqirdi Toshboltabek. 
— Senlar elchi emas, bizni Rusiya bilan urushtirib qo‘ymoqchi bo‘lgan fitnachilar. Mirg‘azab, 
tezroq olib chiq! 
— Olampanoh, xudo ko‘rsatmasin-u bir kun kelib sizga do‘st bo‘lgan Rusiya sallotlari sizni ham 
shu tariqa qo‘lingizni qayirib olib chiqayotganda ko‘zingiz ochilar, kim do‘stu kim dushman, kim 
fitnachi ekanligini bilib olarsiz... 
Ark qarshisidagi choyxonada Sotboldi Karvon bilan choylashib o‘tirgan Xayrulloxon Ponsodning 
ko‘zi nogohon o‘z sheriklarining qo‘lini qayirib olib ketayotgan sarbozlarga tushdi. 
— Nima bo‘ldi ekan? Bularni qaerga olib ketayotgan bo‘lishlari mumkin? 
— Biror so‘z yoki harakat bilan amirning g‘azabiga duchor bo‘lishganga o‘xshaydi, — dedi Ark 
hayotini yaxshi bilib olgan Sotiboldi Karvon, — ularni zindonga buyurdilar chog‘i, illo asosiy zindon 
shu tomonda, Arkdan tashqarida. 
— Nima voqea ro‘y berganligini qanday bilsak bo‘lar ekan? 
— Hozir, bir ilojini qilamiz. 
Sotiboldi Karvon choyxona xo‘jayinini chaqirib, maslahat so‘radi. 
— Buning iloji oson, — dedi choyxona xo‘jayini,— Ark bangilarining chiqadigan vaqti bo‘lib 
qoldi, o‘shalardan so‘raymiz. 
Ko‘p o‘tmay Arkning quyi va o‘rta darajali mansabdorlaridan bir nechasi chiqib, choyxonaning 
poyakixonasiga kirib ketdilar. Choyxona xo‘jayini ularga shaxsan o‘zi chilim, bang olib kirib ketib, bir 
ozdan so‘ng qaytib chiqdi: 
— Qabul vaqtida hozir bo‘lgan Mirzo bilan gaplashdim. U salomxonada bo‘lgan gaplarni aytib 
berdi. Ularning taqdiri nima bo‘lishini ertaga surishtirib — bilib aytib beradi. 
Xayrulloxon Ponsod yonidan pul chiqarib “Mirzoning xizmat haqi” deb choyxona xo‘jayiniga 
uzatgan edi, u pulni olishdan bosh tortdi: 
— Qo‘ying, bizga mehmonsizlar. Buxoroda mehmondan pul olmaydilar. Pulingiz hali o‘zingizga 
kerak bo‘ladi — deb lutf etdi. 
Ertasi kuni choyxona xo‘jayini o‘zining xos hujrasida Xayrulloxon Ponsodni Ark mirzosi bilan 

---

Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi