Microsoft Word shermuhammadbek qurboshi ziyouz com doc

www.ziyouz.com
кутубхонаси
40
ketgan maxfiy xizmat apparati tinchlik o‘rnatilishi munosabati bilan bir oz qisqartirilib, xodimlarning 
bir qismi xo‘jalik sohasiga o‘tkazildi. Kimsanboy ham bir shahar kommunal xizmati boshliqligiga 
tayinlanib, shu bahona cheka changalidan chiqib ketdi) yuqoridagi sabablar tufayli sovetlardan sovib, 
milliy-ozodlik harakatiga ichidan xayrixoh bo‘lib yurgan Kimsanboy bu bo‘lib o‘tgan uchrashuv va 
undan keyin yuz beradigan voqealarni boshliqlarga bildirmaslikka ahd qildi. Biroq xizmat vazifasini 
o‘tash asnosida Risqulovni kuzatishni davom ettirish shart. 
Alqissa, Risqulov Oltiariqqa borib, baqqolga shartlashilgan so‘zlarni aytdi. Baqqol unga boshdan-
oyoq, nazar solib chiqqach, so‘radi:
— Qirg‘izcha kiyimingiz bormi? 
— Bor. 
— Shomdan keyin qirg‘izcha kiyinib, mana shu choyxonaga kiring. Choyxonachiga bang (nasha va 
ko‘knoridan tayyorlangan kayf qiluvchi modda) buyurib, to‘g‘ridagi hujraga kirib ketavering... 
Risqulov orqasiga qaytgach, baqqol do‘konning pardasini tushirib, choyxonaga kirib ketdi. Shu 
zahoti choyxonadan bir yigit ko‘chaga burildi. Do‘kon yonida bir arava turgan edi. Yigitning ishorasi 
bilan arava joyidan qo‘zg‘aldi. Arava to‘xtagach, unga ortilgan beda g‘arami ichidan bir yigit chiqib, 
choyxona atrofini aylanib chiqdi. Ko‘chani aylanib o‘tib, choyxonaning orqa tomonini topdi va orqa 
eshik bor ekanligiga ishonch hosil qilib, xotirjam bo‘ldi. 
Shomdan so‘ng Risqulov choyxonaga kirdi. Uni hujraga olib kirdilar. Hujrada o‘tirgan yigit orqa 
eshikni ochdi. Tashqarida bir otliq yigit ikki otning jilovini ushlab turar edi. Havoni bulut bosgan, 
ko‘chalar tim qorong‘u, ikki qadam naridagi narsani ko‘rib bo‘lmaydi. Yigitlar bir necha ko‘chani 
aylanib, Risqulovni bir hovliga olib kirib ketdilar. Ulardan yigirma-o‘ttiz qadam orqada kelayotgan 
ikki otliqdan biri ot ustidan o‘zini boyagi hovli uylaridan birining tomiga oldi va atrofga alanglab, 
mo‘ri yoniga bordi. 
Hovliga kirgach, yigitlar Risqulovning yon-verini tintib, qurol yo‘qligiga ishonch hosil qilishgach, 
darvozaxona biqinidagi mehmonxonaga olib kirdilar. Xona to‘rida Madaminbek choy ichib o‘tirar edi. 
— Assalomu alaykum. 
— Va alaykum assalom. 
— Uchrashuvga rozi bo‘lganingizdan xursandman. 
— Sizdan boshqa arbob yoki o‘ruslar taklif etganda aslo rozi bo‘lmas edim. Xo‘sh, bizda nima 
gapingiz bor? 
— Siz aqlli odamsiz, shuning uchun gapni aylantirib o‘tirmay, po‘stkallasini aytib qo‘yaqolay. Men 
yaqinda Moskvada bo‘ldim, Lenin bilan uchrashdim. O’rtamizda shunday gap bo‘ldi: 
— Vladimir Ilich, bizga muxtoriyat bering. 
— Turkiston shundoq ham muxtoriyatli respublika-ku, sizga yana qanday muxtoriyat kerak? 
— Haqiqiy muxtoriyat, Vladimir Ilich, haqiqiy muxtoriyat. 
— Nima, u haqiqiy emas deb o‘ylaysizmi? 
— Men o‘ylasam-o‘ylamasam, haqiqiy emas. Axir boshqaruv mahkamasi to‘qson foiz mahalliy 
bo‘lmagan millatlar vakillaridan iborat bo‘lgan muxtoriyatni muxtoriyat deb bo‘ladimi? 
— Hm... aytganday, o‘tgan yili Kobozev Toshkentga borib, bu masalani hal qilib kelgan ediku. 
— Kobozev borganda boshqaruv yuz foiz mahalliy bo‘lmagan millatlar qo‘lida edi. O’zgarish atigi 
o‘n foiz bo‘ldi, xolos. 
— Xo‘sh, yana qaysi jihati bilan haqiqiy emas? 
— O’sha boshqaruv apparati harbiy kuch yordamida xalqni ezib turibdi. Ko‘p qon to‘kilmoqda. 
— Qon to‘kilishga o‘zingizdan chiqqan, nima deb atalardi, ha, bosmachilar aybdor emasmi? 
— Vladimir Ilich, ular bosmachi emas, ular o‘z milliy-diniy huquqlarini talab qilib chiqqan 
kishilardir. 
— Turor Risqulovich, chamamda o‘zingiz ham chakana millatchiga o‘xshamaysiz, hazil, hazil. Gap 
bunday. Kuni kecha Kuybishev bilan gaplashdim. Turkistonda vaziyat jiddiy. Iloji boricha tinchlik, 

---

Mansurxo‘ja Xo‘jaev. Shermuhammadbek qo‘rboshi