www.ziyouz.com
kutubxonasi
55
— Mening oyim do‘xtirlar, dushman emaslar! — dedi ovozini bir oz ko‘tarib.
— O‘chir! — dedi Homiy rasta ovozda. — Buni nega o‘ldirmoqchisan?
— Nonimni o‘g‘irladi.
— Qanaqa non?
— Dushman oyisiga yig‘ayatuvdi, yo‘qotib qo‘yibdi, — dedi Kesakpolvon, «dushman»
so‘ziga urg‘u berib.
— Bu dushmanning ishi! Sen yetimlarning haqini dushman onangga bermoqchi
bo‘ldingmi?! Seni bolshevikchasiga tarbiyalashimiz kerak. — Homiy qanday tarbiya
qilishni bir oz o‘ylab olgach, qat’iy tarzda hukm chiqardi: — Har kuni noningning yarmini
menga berasan!
— Bermayman, — dedi bola.
— Bermasang — o‘lasan!
— O‘lsam ham bermayman. Sen — tekinxo‘rsan!
Homiysi oldida botirlashgan Kesakpolvon bolaning kekirdagiga chang soldi.
Xulosa shuki, bola nonining yarmini bolshevikcha tarbiya uchun qurbon qilishga majbur
bo‘ldi. Yarmini esa... onasining haqiga xiyonat qilmadi, o‘zi yemay, yig‘averdi. Kunlar
o‘tgani sayin u holdan toyib, ranglari sarg‘ayaverdi. Bir kuni oshxonaga kiraverishda
boshi aylanib, yiqildi. Uni kasalxonaga olib ketdilar. Bolani boshqa ko‘rmadilar. Uning
ahvoli, taqdiri bilan qiziqmadilar...
Vaqt o‘tib, qorin nonga to‘yadigan kunlar ham keldi. Voyaga yetib, bolalar uyidan
uchirma bo‘lgan bir Zo‘rning o‘rnini ikkinchisi egallayverdi. Shu zaylda Kesakpolvonning
homiylari ham o‘zgaraverdi. Yozilmagan qonun asosida yangi Zo‘r salafining ishini
risoladagiday davom ettirardi. Yosh ulg‘ayishi yoki Zo‘rning xohishi bilan ayrim
bolalarning vazifalari o‘zgarardi. Boshqalar ayg‘oqchilikni durust eplasha olmasmidi, yo
bu «vazifa»dan hazar qilisharmidi, harholda Kesakpolvon bu kasbidan uzoqlashmadi.
U ba’zan martabasi ko‘tarilmayotganidan afsuslanardi. Ammo boshqa vazifalarga
nisbatan aynan uning — ayg‘oqchining Zo‘rga yaqinligi tasalli berardi. Aynan shu
yaqinlik tufayli bir kunmas bir kun Zo‘rning o‘rnini egallashi mumkinligiga aqli yetib
turardi.
Muddaosi sari yaqinlashayotgan damda kimningdir istagi bilan bu bolalar uyi yopildi. Ular
turli bolalar uylariga tarqatildilar. Kesakpolvon katta shaharga shu zaylda keldi. Asadbek
bilan ham shu bahonada tanishdi. Aniqrog‘i, Asadbek o‘qiydigan sinfga kelib, eng oxirgi
partaga, bo‘yi boshqalarnikidan uzunroq bo‘lgan bola yoniga o‘tirdi. Qovog‘ini solib,
tumshayib o‘tiradigan bu bolaning ismi Asad edi. Kesakpolvon uning bo‘yiga, avzoyiga
qarab, «Zo‘ri shu bo‘lsa kerak», deb o‘ylab yanglishmadi. Asadbek boshqalarni huda-
behuda urmasa ham, so‘kmasa ham yoshi kattaroq bo‘lgani uchun undan hayiqishardi.
Kesakpolvon uning maktabga kechroq chiqqanini, otasi qamalgan yili esa sinfda
qolganini dastlabki kezlar bilmasdi.
Bir kuni sinf rahbari kirib Asadbek bilan Kesakpolvonni o‘rinlaridan turg‘izdi.
— Turdialievning perosini qaysi biring o‘g‘irlading? — dedi g‘azabli ko‘zlarini ularga tikib.
Bu davrga kelib Kesakpolvon ko‘zlarini lo‘q qilib qarashning ustasi bo‘lib qolgan edi —
o‘qituvchiga «Bunaqa gapdan xabarim yo‘q», deganday bezrayib qarab turaverdi.
O‘g‘irlikni or deb bilgan Asadbek esa bunday qila olmadi. Gumonning o‘ziyoq uni uyatdan
bosh egishga majbur etdi.
— Men o‘g‘ri emasman, — dedi u o‘qituvchiga tik qaray olmay.
Shu zahoti uning yuziga shapaloq tushdi:
— Sen, unsurning bolasi, menga to‘ng‘illama. Dars tugaguncha peroni joyiga
qo‘ymasang — qamalasan! Endi hamma turib, xalq dushmanining o‘g‘liga, o‘g‘riga o‘z
nafratini izhor qilsin!
Shaytanat (3-kitob). Tohir Malik
Do'stlaringiz bilan baham: |