Microsoft Word shamoli muhammadiy ziyouz com doc

BU BOBDA RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAMNING XULQ BILAN 

SO’Z QILISHLARI HAQINDA BAYON QILINADIq 

 

168. Oisha roziyallohu anho dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning so‘zlari 

sizlarning so‘zlaringiz kabi paydar-pay va tez-tez bo‘lmas edi. Balki, sof-sof, har 

jumlalari bir-biridin alohida va ravshan bo‘lardi. Majlislarida bor odam so‘zlarini 

tushunib, yod ham qilib olar edi. 

 

169. Anas roziyallohu anhu dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ba’zi vaqtlarda 

uch bor bir so‘zni takror qilar edilar. Ya’ni, mazmuni mushkul bo‘lgan so‘zni xalq yaxshi 

tushunsin deb, uch marta qaytarib aytardilar. 

 

170. Imom Hasan ibn Ali roziyallohu anhumo dedilar: Men uz tog‘am Xind bin Abi Hola 

roziyallohu anhudan savol qildim: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday so‘zlar 

edilar? Menga bayon qiling. Tog‘am dedilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam doim 

oxirat g‘amiga mashg‘ul edilar. Hamisha ummat fikrida bo‘lardilar. Shuning uchun u 

zotda orom va rohat degan narsa bo‘lmas edi. Aksari, xomush yurar edilar. Hojati yo‘q 

so‘zlarni gapirmas edilar, va so‘zlarini xudo nomi bilan boshlab, xudo nomi bilan tamom 

qilar edilar. So‘zlasalar, butun og‘izlari bilan so‘zlar edilar. Lablarining uchi bilan so‘zlab 

---

Shamoili Muhammadiy. Muhammad at-Termiziy 

 

 

www.ziyouz.com kutubxonasi 

33

qo‘ya qolmas edilar. So‘zlarining lafzlari oz, ma’nolari ko‘p bo‘lar edi. So‘zlari bir-biridan 

ajralgan bo‘lar edi. Na unda xojatdan ziyoda alfoz va na kamchilik bo‘lar edi. O’zlari tez 

mijoz va boshqani xor qiladurgan zot emas edilar. Ne’mat qanchalik haqir bo‘lsin, uni 

xurmat qilar edilar. Uni yomon demas edilar. Misol uchun, bir taomni na mazammat va 

na madh qilar edilar. Dunyo yo dunyoviy narsalar uchun hargiz g‘azablari kelmas edi. 

Ya’ni, dunyoni xech bir narsa sanamas edilar, balki, qachon bir kishi haqdan tajovuz 

qilsa, u holda g‘azablarini xech bir narsa bosolmas edi. Undan intiqom olmay qo‘ymas 

edilar. O’z jonlari uchun bir kishidan xafa ham bo‘lmas edilar va intiqom ham olmas 

edilar. Qachon bir tarafga ishora qilmoqchi bo‘lsalar, barmoqlari bilan emas, balki, butun 

kaftlari bilan ishora qilar edilar. Qachon bir narsadan taajjub qilsalar, kaftlarining 

orqasini ko‘rsatar edilar. Qachon so‘z qilsalar, goho-goho kaftlarini qimirlatar edilar. 

Goho o‘ng kaftlarini chap (bosh barmoqlarining ichiga urar edilar va qachon g‘azablari 

kelsa, yuzlarini o‘girar va beiltifotlik ko‘rsatar edilar yo afv etar edilar. Qachon xush 

bo‘lsalar, xayodan muborak ko‘zlarin yumgan kabi ko‘rinur edilar. Aksari, kulishlari 

beovoz, tabassum edi. Kulsalar muborak tishlarining donalari dur kabi oq va jilvalik 

ko‘rinar edi. Sollallohu alayhi vasallam.