Microsoft Word rizyozus solihiyn ziyouz com doc

 
31-BOB  
Kishilar orasini isloh qilish bayoni 
 
Alloh taolo: 
«Ularning ko‘p maxfiy suhbatlaridan - agar sadaqa berishga yoki biron 
yaxshilik qilishga yoki odamlar o‘rtasini isloh qilishga buyurgan bo‘lmasalar - 
hech qanday foyda yo‘qdir» (Niso surasi, 114-oyat); 
«Sulh (ajralib ketishdan) yaxshiroqdir» (Niso surasi, 128-oyat); 
«Bas, Allohdan qo‘rqingiz va o‘z oralaringizni o‘nglangiz!» (Anfol surasi, 1-
oyat); 
«Mo‘minlar hech shak-shubhasiz og‘a-inilardir. Bas, sizlar ikki - og‘a-
iningizning o‘rtasini o‘nglab qo‘yinglar» (Hujurot surasi, 10-oyat), deb aytgan. 
249/1. Abu Hurayradan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.)  «Kishi har kuni 
o‘zining har bir a’zosi va bo‘g‘imi uchun sadaqa qilishi lozimdir. Ikki kishining orasini 

---

Riyozus solihiyn. Abu Zakariyo Yahyo ibn Sharaf Navaviy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
61
isloh etish ham sadaqadir. Uloviga chiqayotganda yordamlashib qo‘yilsa yoki yukini 
yuklashib berilsa, u ham sadaqadir. Muloyim so‘z ham sadaqadir. Namozga yurib 
borilgan har bir qadam ham sadaqadir. Yo‘ldan aziyat beruvchi narsalarni olib tashlash 
ham sadaqadir», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
250/2. Ummu Gulsum binti Uqba ibn Abu Ma’itdan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh 
(s.a.v.)  «Kishilar orasini isloh qilish maqsadida yolg‘ondan bo‘lsa ham, yaxshilikni 
yetkazsa yoki yaxshilikni aytsa, u yolg‘onchi emasdir», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari. 
Imom Muslimning rivoyatlarida quyidagilar ziyoda qilingan: «Kishilar so‘zlaridagi biror 
narsada (yolg‘on ishlatishga) ruxsat bermadilar. Faqatgina uch narsada ruxsat berdilar: 
1. Urushda; 2. Kishilar orasini isloh etishda; 3. Eri xotiniga va xotini eriga (biror 
kelishish yuzasidan, murosa uchun) bo‘lgan so‘zlashuvlarida». 
251/3. Oishadan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.) darvoza oldida 
janjallashayotganlarning ovozlarini eshitdilar. Har ikkisining ovozi baland ko‘tarilmoqda 
edi. Ulardan biri ikkinchisidan bergan qarzini bir oz kamaytirishini va to‘lash muddatini 
biroz cho‘zib yaxshilik qilishini iltimos qilar edi. Ikkinchisi esa: «Allohga qasamki, (sen 
aytgandek) qilmayman!» der edi. Buni eshitib Rasululloh (s.a.v.) «Yaxshilik qilmayman, 
deb Alloh nomiga qasam ichuvchi qani?» deganlarida, haligi kishi: «Menman, ey 
Rasululloh! Olgan qarzidan (qanchasini va qachon to‘lashni) ma’qul ko‘rsa, o‘shanda 
to‘layversin!» dedi. Imom Buxoriy va Muslim rivoyatlari. 
252/4. Abu Abbos Sahl ibn Sa’d as-So’idiydan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh 
(s.a.v.)ga Amr ibn Avf qabilasida kelishmovchilik bo‘lgani xabari yetganida, u zot 
sahobalari bilan birga ularning orasini isloh qilish uchun bordilar. Va u yerda biroz 
to‘xtab qoldilar. Namoz vaqti yaqinlashib qolganida Bilol (r.a.) Abu Bakr (r.a.) 
huzurlariga kelib: «Ey Abu Bakr, Rasululloh ushlanib qoldilar. Namoz vaqti bo‘ldi. 
Kishilarga imom bo‘lib berasizmi?» deganlarida, Abu Bakr (r.a.): «Agar xohlasangiz, 
imom bo‘laveraman», dedilar. Bilol (r.a.) namozga iqomat aytdilar. Abu Bakr (r.a.) 
oldinga o‘tib takbir aytib (quloq qoqdilar). Odamlar ham takbir aytishdi. Rasululloh 
(s.a.v.) saf orasidan yurib kelib, o‘z o‘rinlarini egalladilar. Odamlar qarsak chala 
boshlashdi. Abu Bakr (r.a.) esa namozda o‘girilib qaramadilar. Qachonki, kishilarning 
qarsagi ko‘payib ketganidan keyin Abu Bakr (r.a.) o‘girilib qaragan edilar, Rasululloh 
(s.a.v.) (safda) turibdilar. Lekin u zot (s.a.v.) Abu Bakrga (r.a.): «Davom etaver», 
dedilar. Abu Bakr (r.a.) qo‘llarini ko‘tarib Allohga hamd aytib, orqaga qaytdilar va 
ko‘rdilarki, Rasululloh (s.a.v.) safda turibdilar. Rasululloh (s.a.v.) oldinga o‘tib kishilarga 
namoz o‘qib berdilar. Qachonki, namozdan forig‘ bo‘lganlarida kishilarga yuzlanib: «Ey 
insonlar, sizlarga nima bo‘ldiki, namozda biror hodisa yuz bersa, chapak chalasizlar? 
Vaholanki, namozda biror hodisa yuz bersa, chapak chalish ayollarga xosdir. Agar 
erkaklarning namozida biror hodisa yuz bersa, «Subhonalloh», deb aytsin. Chunki 
«Subhonalloh», deyilganda biror kishi eshitsa, o‘girilib qaraydi. Ey Abu Bakr, sizga 
ishora qilganimda kishilarga imom bo‘lib namoz o‘qib berishdan nima man qildi?» 
deganlarida, Abu Bakr (r.a.): «Ibn Abu Quhofaga (ya’ni, Abu Bakrga) Rasululloh (s.a.v.) 
oldilarida kishilarga imom bo‘lib berish durust emas», dedilar. Imom Buxoriy va Muslim 
rivoyatlari.